دهه‌ی ۲۰۲۰ برای ژانر علمی‌تخیلی، دوره‌ای از بازآفرینی و تجربه‌گرایی بود؛ زمانی که سینما دوباره سراغ پرسش‌های همیشگی درباره‌ی زمان، هویت، فناوری و مرزهای انسان رفت، اما با نگاهی تازه و گاه حتی بی‌رحمانه‌تر. این صفحه مجموعه‌ای از فیلم‌هایی را گردآورده که هر کدام به‌نوعی مسیر این ژانر را در سال‌های اخیر تغییر داده‌اند. اینجا نه با مرور خشک تاریخ روبه‌رو هستید، نه با نقد تحلیلی، بلکه با نگاهی یکدست و روان به فیلم‌هایی که تماشایشان می‌تواند چهره‌ی تازه‌ی علم‌تخیلی را نشان دهد.
در آغاز دهه، کریستوفر نولان با «تنت / Tenet» (۲۰۲۰) بار دیگر مفهوم زمان را از نو تعریف کرد. فیلم با ساختار معکوس و روایت چندلایه‌اش، مرز میان منطق و ادراک را به بازی گرفت و یادآور شد که علمی‌تخیلی می‌تواند هم تماشاگر عام را سرگرم کند و هم ذهنِ مشتاق را به چالش بکشد. در همان سال‌ها، «تلماسه / Dune» ساخته‌ی دنی ویلنوو با شکوه بصری و درون‌مایه‌ی فلسفی‌اش، بار دیگر حماسه‌ی کهنه‌ی سیاره‌های بیابانی را زنده کرد و نشان داد که این ژانر هنوز می‌تواند عظمت کلاسیک را با حساسیت معاصر ترکیب کند.
در ادامه‌ی دهه، مسیر فیلم‌ها متنوع‌تر شد و ترکیب ژانرها نقشی پررنگ پیدا کرد. «ماده / The Substance» (۲۰۲۴) از سینمای فرانسه با نگاهی جسورانه، عناصر وحشت و علمی‌تخیلی را درهم آمیخت تا درباره‌ی وسواس مدرن نسبت به زیبایی و کنترل بدن حرف بزند. در نقطه‌ای دیگر از این طیف، «موجودات ضعیف / Poor Things» (۲۰۲۳) از یونان، تلفیقی از خیال‌پردازی، طنز سیاه و اندیشه‌ی علمی را عرضه کرد؛ روایتی از زایش دوباره و بازتعریف انسانیت که مرز میان فانتزی و سای‌فای را محو می‌کند.
در میان آثار تازه‌تر، «همراه / Companion» (۲۰۲۵) – که در امتداد همین جریان شناخته می‌شود – سراغ رابطه‌ی میان انسان و فناوری می‌رود و با تمرکز بر احساسات و هویت مصنوعی، پرسش قدیمی «چه کسی واقعاً زنده است؟» را از زاویه‌ای عاطفی‌تر مطرح می‌کند.
گرچه هالیوود همچنان پرچمدار تولیدات پرهزینه و جهانی است، اما نقش سینمای اروپا و آسیا در شکل‌دهی نگاه تازه به علمی‌تخیلی پررنگ‌تر شده است. فیلم‌سازان اروپایی با بودجه‌های محدودتر اما جسارت بیشتر، سراغ مضامین فلسفی و بدن‌محور رفته‌اند؛ در حالی که آثار آسیایی – از کره تا چین و ژاپن – به سمت روایت‌های احساسی و فرهنگی حرکت کرده‌اند که تکنولوژی را نه به‌عنوان دشمن، بلکه به‌مثابه آینه‌ای از جامعه‌ی مدرن می‌بینند.
وجه مشترک همه‌ی این آثار، تلاش برای بازاندیشی در مفهوم «پیشرفت» است. در این فیلم‌ها، فناوری دیگر تنها ابزار بقا یا نابودی نیست، بلکه بستری است برای شناخت دوباره‌ی انسان. از معادلات زمانی «تنت» گرفته تا بدن‌های متحول «ماده»، از جهان‌های عظیم «تلماسه» تا استعاره‌های عمیق «موجودات ناتوان»، هرکدام گوشه‌ای از این تصویر بزرگ را کامل می‌کنند.
در این فهرست، می‌توانید طیفی از فیلم‌های علمی‌تخیلی دهه‌ی ۲۰۲۰ را مرور کنید؛ آثاری که گاه آینده را پیش‌بینی می‌کنند و گاه از دل همین امروز می‌جوشند. چه به دنبال تماشای اکشنی فکری باشید، چه داستانی شاعرانه درباره‌ی انسان و ماشین، این دهه ثابت کرده که علم‌تخیلی هنوز زنده است – و هر بار با چهره‌ای تازه بازمی‌گردد.
