عزت الله انتظامی

عزت‌الله انتظامی هنرپیشه مطرح ایرانی بود که در 30 خرداد 1303 در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. او نخستین بازیگر ایرانی بود که برنده جایزه از یک جشنواره بین المللی شد. او پس از گذراندن دوره تحصیلات مقدماتی، وارد هنرستان صنعتی تهران شد و در رشته برق تحصیل کرد. انتظامی در سال 1326 وارد عرصه هنر شد و با داشته های محدود خود از هنر نمایش و تئاتر به آلمان رفت و در شهر هانوفر آلمان در یک مدرسه شبانه آموزش سینما و تئاتر ثبت نام کرد.

وی با گذراندن دوره های آموزشی تئاتر به ایران بازگشت و به کار دوبله فیلم، اجرای نمایش و حضور در تلویزیون پرداخت. انتظامی فعالیت‌های اجرایی هنری خود را با پیش‌پرده‌خوانی در تماشاخانه‌های لاله‌ زار شروع کرد. او پس از یک سال به تماشاخانه های هنر و فرهنگ تهران رفت.

نمایش های عزت‌ الله انتظامی

انتظامی در سال ۱۳۲۰ اولین نمایش حرفه‌ای خود را با عنوان اولتیماتوم نوشته پرویز خطیبی به کارگردانی اصغر تفکری در تئاتر خیابان لاله‌ زار اجرا کرد و تا سال ۱۳۲۶ در بیش از ده نقش‌پردازی نمایش حضور داشت. سپس، در سال 1351، پیش‌پرده‌خوانی در ایران و همچنین کار هنری هنریش فون کلایست موضوع پایان‌نامه کارشناسی او در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود که با امتیاز بسیار خوب و تشویق کتبی استادانش، از جمله بهرام بیضایی تایید شد.

فیلم های عزت‌الله انتظامی

نقش آفرینی در فیلم واریته بهاری (۱۳۲۸) به کارگردانی پرویز خطیبی اولین تجربه سینمایی انتظامی است. او بیست سال بعد، در سال 1348 در فیلم گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی بازی ماندگاری ارائه داد که برای حضور در این فیلم برنده جایزه دوم بازیگر مرد از جشنواره شیکاگو در سال 1971 شد. بازی‌های او در دیگر آثار مهرجویی شامل آقای هالو، دایره مینا، پستچی، اجاره‌نشین‌ها، هامون و بانو است.

انتظامی به عنوان یکی از مطرح ترین بازیگران سینمای ایران شناخته می شد و به عنوان برترین بازیگر تاریخ سینمای ایران لقب گرفته است. او با اکثر کارگردانان مطرح سینمای ایران از جمله داریوش مهرجویی (هشت فیلم)، علی حاتمی (چهار فیلم)، ناصر تقوایی، محسن مخملباف، بهروز افخمی و رخشان بنی اعتماد کار کرده است.

خانه ای روی آب و راه آبی ابریشم اوج هنرنمائی او در کارنامه هنری اش محسوب می‌شود. او در گاوخونی دومین همکاری اش با بهروز افخمی را تجربه کرد و مکان برای زندگی چهارمین تجربه‌اش با محمد بزرگ ‌نیا بود. او برای اولین بار با مسعود کیمیایی در سن ۷۹ سالگی در فیلم همکاری کرد.

جوایز و افتخارات عزت‌الله انتظامی

او دو بار سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره فیلم فجر برای فیلم های گراند سینما و روز فرشته دریافت کرد. انتظامی برنده جایزه بهترین بازیگر مرد از هفتمین جشنواره فیلم فجر برای ایفای نقش در گراند سینما شد. وی جایزه بهترین بازیگر مرد از دوازدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در روز فرشته را نیز در کارنامه خود دارد.

او برای فیلم های ناصرالدین شاه آکتور سینما و خانه خلوت، لوح تقدیر در دهمین جشنواره فیلم فجر لوح تقدیر دریافت کرد. همچنین برنده بزرگ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای هنرنمایی در فیلم آقای هالو بود. انتظامی برای بازی در فیلم ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود، برنده تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما ۱۳۸۷ شد.

او برای فیلم شب، تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره بین المللی بیروت ۲۰۰۸ را دریافت کرد. وی برای ایفای نقش در فیلم مینای شهر خاموش، نامزد تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما ۱۳۸۶ شد. همچنین نامزد تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما ۱۳۷۷ برای فیلم حاجی واشینگتن بود.

او برنده مجسمه بهترین بازیگر نقش دوم مرد جشنواره سینمایی سپاس ۱۳۴۹ برای فیلم آقای هالو بود. انتظامی در سال ۱۳۸۲ به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار ایران انتخاب شد.

وی در ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ در ۹۴ سالگی در بیمارستان باهنر تهران درگذشت و در 28 مرداد 1397 در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. آیین بزرگداشت و تجلیل از عزت‌الله انتظامی بازیگر سینمای ایران در مهر ماه ۱۳۸۵ در مقر سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد یونسکو در پاریس برگزار شد.