داریوش مهرجویی(Dariush Mehrjui)

داریوش مهرجویی فیلمساز و نویسنده ایرانی بود که در 17 آذر ۱۳۱۸ در تهران به دنیا آمد. مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، در زمینه نوشتن رمان و ترجمه نیز فعالیت داشت. او با کمک پدرش، سنتور را آموخت و پس از آشنایی با موسیقی کلاسیک، مهارت در نواختن پیانو را نیز به دست آورد. مهرجویی در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درکِ بهتر فیلم‌های روز زبانِ انگلیسی را فراگرفت.

تحصیلات داریوش مهرجویی

او تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان رساند و یک سال در هتل آتلانتیک به عنوان مدیر حضور داشت و در بیست سالگی برای ادامه تحصیل به کالیفرنیا رفت. مهرجویی ابتدا به خواندن سینما پرداخت اما خیلی زود این رشته را رها کرد و به فلسفه روی آورد و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانسِ فلسفه گرفت.

در همان سال سردبیری نشریه پارس ریویو در لس آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران بازگشت و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم جنایی-اکشن در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران اکران شد و فروش متوسطی داشت و توجه منتقدان را هم چندان به خود جلب نکرد.

فیلم های داریوش مهرجویی قبل از انقلاب

داریوش مهرجویی در سال 1348 با ساختِ فیلم گاو توجه بسیاری را به خود جلب کرد و موج نوی سینمای ایران را شکل داد. او یکی از فیلم‌سازان برجسته ایران و از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران به‌شمار می‌رود. فیلم گاو یکی از نخستین آثار سینمای ایران است که توانست در غرب و اروپا مورد توجه قرار بگیرد. این فیلم برگرفته از داستان عزاداران بیل است که توسط غلامحسین ساعدی نوشته شد و فیلمنامه‌اش را نیز به کمک ساعدی تدوین کرد.

فیلم گاو در سال‌های 1351، 1367 و 1378 به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران به انتخاب منتقدان بود که در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند کن، برلین، مسکو، لندن و لس‌آنجلس به نمایش درآمد. این فیلم همچنین نظر کارگردانان برجسته‌ای مانند فدریکو فلینی را جلب کرد و با حضور ستارگانی مانند عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی و پرویز فنی‌ زاده موفق به کسب جوایز متعدد در داخل و خارج از کشور شد.

دایره مینا پنجمین فیلم ساخته داریوش مهرجویی در سال 1353 بود. این فیلم به عنوان یکی از اثرات جنجالی مهرجویی شناخته می‌شود. داستان آن درباره خون‌فروش‌هایی است که خون جمع می‌کنند و در بیمارستان‌ها می‌فروشند. این فیلم در نهایت موجب تاسیس سازمان انتقال خون در ایران شد.

فیلم های داریوش مهرجویی بعد از انقلاب

مهرجویی پس از انقلابِ ۱۳۵۷ مدتی از ایران رفت، اما چند سال بعد بازگشت و به فیلمسازی ادامه داد و عضو پیوسته فرهنگستان هنر شد. از دیگر فیلم‌های برجسته‌اش می‌توان به اجاره نشین ها (1365)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (1373)، لیلا (1375)، درخت گلابی (1376)، مهمان مامان (1382) و سنتوری (1385) اشاره کرد.

داریوش مهرجویی همچنین کارگردانی آثاری مانند آقای هالو (1349)، پستچی (1351)، مدرسه ای که میرفتیم (1359)، شیرک (1366)، بانو (1370)، داستان‌های جزیره (اپیزود اول، دختردایی گمشده) (۱۳۷۷)، میکس (1378)، بمانی (1380)، فرش و فرشته (از اپیزودهای فرش ایرانی) (1385)، طهران: روزهای آشنایی (اپیزود اول، طهران تهران) (1387)، آسمان محبوب (1388)، نارنجی‌ پوش (1390)، چه خوبه که برگشتی (1391) و اشباح (1392) را بر عهده داشت.

جوایز و افتخارات داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی در سال 1974 برای فیلم گاو جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل فرانسه را دریافت کرد. او در سال 1978 برای دایره مینا جایزه ویژه بین المللی کاتولیک ها، جشنواره فیلم برلین، آلمان را به خود اختصاص داد. مهرجویی در سال 1990 برای فیلم هامون سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرد.

وی در سال 1991 جایزه برنز بهترین فیلم در بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم هیستون، آمریکا را برای هامون گرفت. مهرجویی در سال 1993 برای فیلم سارا جایزه صدف طلایی بهترین فیلم در چهل و یکمین جشنواره فیلم سنسباستین، اسپانیا را دریافت نمود. او در سال  1995 برای فیلم پری برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر شد.

در سال 1997 برای درخت گلابی جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار، تانزانیا را از آن خود کرد. داریوش مهرجویی در سال 2007 برای فیلم سنتوری برنده جایزه بهترین فیلم از تماشاگران بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر بود. او در سال 1385 جایزه یک عمر فعالیت تاثیرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت انتشارات کاروان و ماهنامه جشن کتاب را دریافت کرد.

وی در سال 2014 نشان لژیون دونور درجه شوالیه را از سفیر فرانسه دریافت نمود. داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی ‌فر در ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در خانه ویلایی خود در مشکین ‌دشت کرج به قتل رسیدند.