نقد سریال ونزدی ؛ رقص تاریک در آکادمی نورمور

در نوامبر ۲۰۲۲، دنیای استریمینگ شاهد یک پدیده بی‌سابقه از سوی نتفلیکس بود: سریال «ونزدی» (Wednesday). این اثر که با کارگردانی هنرمند شهیر، تیم برتون و با الهام از ایده بسیار قدیمی و دوست‌داشتنی «خانواده آدامز» ساخته شد، توانست به سرعت دل میلیون‌ها مخاطب در سراسر جهان را به دست آورد. 

«ونزدی» نه تنها رکوردهای تماشا را شکست، بلکه با وایرال شدن رقص خاصش در تیک‌تاک، به یک ترند جهانی تبدیل شد. این سریال با محوریت «ونزدی آدامز»، دختر بزرگ خانواده آدامز، به چالش‌های نوجوانی او در آکادمی «نورمور»، مدرسه‌ای برای افراد با استعدادهای خاص، می‌پردازد. در مقاله نقد سریال ونزدی به تحلیل روانشناختی شخصیت ونزدی، نقاط قوت و ضعف فصل اول و چالش‌های فصل دوم خواهیم پرداخت تا درک عمیق‌تری از این پدیده فرهنگی به دست آوریم.

ونزدی آدامز: تاریکی درونی و شورش علیه هنجارها

شخصیت «ونزدی آدامز» در کانون توجه این سریال قرار دارد؛ دختری پرخاشگر و غمگین که در یک خانواده با توانایی‌های خارق‌العاده بزرگ شده است. با نگاهی روانشناختی به سریال ونزدی (Wednesday) خواهید فهمید که شخصیت اصلی، دختری با اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) است. ونزدی نسبت به احساسات دیگران بی‌تفاوت به نظر می‌رسد و همدلی نشان نمی‌دهد. زورگویی و پرخاشگری از ویژگی‌های اصلی اوست؛ تا جایی که به دوستش قول می‌دهد در صورت توهین به دوست‌پسرش، به او شلیک کند. افراد مبتلا به ASPD اغلب تمایل به دستکاری دیگران، دشمنی و بی‌تفاوتی نسبت به اعمال خود دارند و پشیمانی یا احساس گناهی نشان نمی‌دهند.

ونزدی آدامز همچنین تمایل شدیدی به تنهایی دارد، احساسات خود را ابراز نمی‌کند و نسبت به موقعیت‌های مختلف بی‌تفاوت است. علاقه او به خشونت نیز از جنبه‌های دیگر شخصیت اوست؛ مثلاً با آرامش به تحقیق درباره قتل‌ها می‌پردازد و آمادگی خود برای خشونت فیزیکی را ارزیابی می‌کند. این ویژگی‌ها او را در تضاد با جامعه و فرهنگ تثبیت‌شده آن قرار می‌دهد؛ به طوری که به معلمانش اعتماد ندارد و به نظراتشان احترام نمی‌گذارد. از نظر جسمانی نیز، ونزدی بسیار لاغر و رنگ‌پریده توصیف شده، با کبودی‌های برجسته در صورت و زیر چشم که نشان‌دهنده کمبود وزن و مشکلات احتمالی تغذیه است و با رشد طبیعی نوجوانان همخوانی ندارد. او از نادرستی یا نابهنجار بودن رفتارش آگاه نیست و بر عقیده و دیدگاه خود پافشاری می‌کند؛ این ویژگی‌ها، ونزدی را به شخصیتی پیچیده و البته جذاب تبدیل کرده که مخاطب را به دنبال خود می‌کشاند.

نقد فصل اول ونزدی: رقص ژانرها و امضای گوتیک تیم برتون

با بررسی فصل اول ونزدی متوجه می‌شویم که این سریال، با کارگردانی هنرمندانه تیم برتون در چهار قسمت ابتدایی، هوشمندانه از یک ایده قدیمی بهره برده است. برتون که به خاطر فانتزی‌های عجیب و غریب و استفاده از خرده‌فرهنگ گوتیک شهرت دارد، توانست امضای خاص خود را بر این اثر بزند.

فرمول برنده سریال، مولتی‌ژانر بودن آن بود. «ونزدی» تلاش نکرد یک کار را بی‌نقص انجام دهد، بلکه تصمیم گرفت هفت-هشت کار را همزمان پیش ببرد. این سریال ترکیبی از فانتزی مدرسه محور، ژانر وحشت، سوپرنچرال، درام تینیجری و کارآگاهی جنایی است. این ترکیب از عناصر مختلف، باعث شد که سریال جذابیت خود را حفظ کند.

یکی از نقاط قوت اصلی فصل اول ونزدی، نقش‌آفرینی درخشان جنا اورتگا در نقش ونزدی بود. اورتگا بار سنگینی را بر دوش داشت؛ چرا که باید از عهده نقشی برمی‌آمد که پیشتر کریستینا ریچی آن را به خوبی ایفا کرده بود. او با کمدی عالی و توانایی انتقال احساسات زیاد تنها با یک نگاه، به خوبی از این چالش برآمد. شخصیت‌پردازی ونزدی با الهام از دو نویسنده بزرگ، ادگار آلن پو و مری شلی، انجام شده است. پو به عنوان بنیانگذار داستان‌های گوتیک مدرن و خالق فضاسازی‌های دارک، سکوت و اضطراب شناخته می‌شود و آثارش بر فرهنگ گوتیک تأثیر عمیقی گذاشته است. مری شلی نیز که در سن ۱۹ سالگی شاهکار «فرانکنشتاین» را خلق کرد و بنیان‌گذار ژانر علمی تخیلی محسوب می‌شود. کاشتن ویژگی‌های شخصیتی این دو در ونزدی آدامز، به او عمق و پیچیدگی خاصی بخشیده است.

داستان سریال همچنین به نبرد با نسل «پیوریتن‌ها» می‌پردازد؛ افرادی که ادعا می‌کردند سربازان خدا هستند و هر کسی که با عقایدشان فرق داشت را طرد می‌کردند. این تم تاریخی و اجتماعی، به داستان عمق بیشتری می‌بخشد. «ونزدی» با مدیریت متوسط این عناصر قوی (تاریخ، اسطوره، هیولا، افسانه، رومنس و یک کاراکتر جذاب) توانست در هشت قسمت اول، جذابیت خود را از دست ندهد.

با این حال، فصل اول بی‌نقص نبود. یکی از بزرگترین ضعف‌ها، شخصیت‌پردازی ویلن اصلی (هاید) بود که از نظر برخی منتقدان، توهین‌آمیز به شعور مخاطب بود و نقشه‌اش غیرمنطقی و سطحی به نظر می‌رسید؛ همچنین، معماهای جنایی سریال گاهی قابل پیش‌بینی بودند و حل آن‌ها بیشتر به شانس یا اتفاقات وابسته بود تا به مهارت‌های کارآگاهی ونزدی. برخی منتقدان نیز سریال را به دلیل شباهت به درام‌های نوجوانانه شبکه CW، مورد انتقاد قرار دادند.

نقد فصل 2 سریال ونزدی: بازگشت پرهزینه و چالش‌های روایت

پس از موفقیت بی‌سابقه فصل اول، مخاطبان سه سال در انتظار فصل 2 سریال ونزدی و بازگشت ونزدی به آکادمی نورمور بودند. این فصل با بازگشت ونزدی به نورمور آغاز می‌شود؛ اما این بار او به عنوان «ناجی نورمور» مورد تحسین قرار می‌گیرد و طرفداران زیادی پیدا کرده است. در این فصل، ونزدی با پیشگویی‌هایی درباره مرگ وحشتناک دوست صمیمی‌اش، اینید، مواجه می‌شود؛ ولی قدرت‌های روانی او به طرز عجیبی از او گرفته می‌شوند و دیگر از کتاب «گودی آدامز» نیز خبری نیست. همچنین، قتل‌های مشکوک و حضور یک استاکر شخصی، ونزدی را به سمت رمز و راز تازه‌ای می‌کشاند که او را دوباره به تاریکی‌ها سوق می‌دهد.

یکی از جنبه‌های مثبت فصل دوم، تمرکز بیشتر بر روابط خانوادگی آدامزها است. رابطه مادر-دختری مورتیشا و ونزدی عمق بیشتری پیدا می‌کند و حضور مادر مورتیشا (هستر) و عموفستر (فرد آرمیسن) نیز به داستان اضافه شده است؛ حتی پاگزلی نیز به نورمور می‌آید و با قدرت‌های الکتریسیته‌اش، دست به خلاقیت‌های عجیبی مانند زنده کردن اجساد می‌زند.

فصل دوم نیز با خطوط داستانی متعدد و پراکنده‌ای مواجه است که انسجام روایت اصلی را تضعیف می‌کند. نقش اینید که دوستی‌اش با ونزدی یکی از نقاط قوت فصل اول بود، در این فصل کمرنگ‌تر شده است؛ با وجود اینکه پیشگویی مرگ او از انگیزه‌های اصلی ونزدی به‌نظر می‌رسد. شخصیت جدید اگنس، با توانایی غیب شدن، گاهی به عنوان یک ابزار داستانی برای پیشبرد سریع وقایع استفاده می‌شود. از طرفی، اجرای قدرتمند جنا اورتگا همچنان یکی از نقاط قوت اصلی سریال به‌حساب می‌آید و او به خوبی از عهده این نقش برآمده است. طراحی دکور، لباس، گریم و موسیقی متن نیز همچنان عالی و در راستای سبک گوتیک تیم برتون قرار دارد.

نقد سریال ونزدی: رقص در تاریکی یا سراب موفقیت؟

در جمع‌بندی نقد سریال ونزدی، باید گفت که «ونزدی» با ارائه شخصیتی منحصر به فرد و پیچیده، توانست مخاطبان گسترده‌ای را به خود جلب کند. ونزدی آدامز با ویژگی‌های ضد اجتماعی، علاقه به تنهایی و نگاه متفاوتش به دنیا، به نمادی از فردیت و طردشدگی تبدیل شد که بسیاری از نوجوانان و حتی بزرگسالان توانستند با او ارتباط برقرار کنند. 

فصل اول با ترکیب هوشمندانه ژانرهای مختلف، بازی درخشان جنا اورتگا و فضاسازی گوتیک‌محور تیم برتون، تجربه‌ای سرگرم‌کننده و جذاب ارائه داد؛ هرچند که ضعف‌هایی در شخصیت‌پردازی ویلن و گاهی قابل پیش‌بینی بودن معماهایش داشت. بررسی فصل اول ونزدی نشان می‌دهد که این سریال، با وجود این ایرادات، توانست به دلیل انرژی پیش‌برنده و جذابیت‌های بصری و کاراکتری، یک موفقیت جهانی باشد.

بعد از تحلیل فصل 2 سریال ونزدی متوجه می‌شویم، با اینکه پتانسیل‌های جدیدی در توسعه روابط خانوادگی آدامزها و حل معماهای تازه ارائه می‌دهد، ولی با چالش‌هایی نظیر پراکنده‌گویی، تاخیر در انتشار و کاهش عمق برخی روابط مهم (مانند ونزدی و اینید) روبرو است؛ با این حال، اجرای بی‌نظیر جنا اورتگا و طراحی هنری چشم‌نواز سریال، همچنان از نقاط قوت آن محسوب می‌شوند.

سوال اساسی اینجاست که آیا سریال «ونزدی» ارزش دیدن دارد؟ با وجود تمامی انتقادات و چالش‌های مطرح شده، به نظر می‌رسد این سریال برای علاقه‌مندان به سبک گوتیک، داستان‌های فانتزی دبیرستانی با چاشنی معمایی-جنایی و البته طرفداران «خانواده آدامز» و آثار تیم برتون، یک تجربه کاملاً ارزشمند و سرگرم‌کننده است. «ونزدی» شما را به دنیایی متفاوت و تاریک می‌برد که در آن، زیبایی را می‌توان در چیزهای غیرمعقول و حتی دارک پیدا کرد؛ اگرچه ممکن است برخی جنبه‌های آن برای همه سلیقه‌ها نباشد، اما توانایی‌اش در جذب مخاطب و ارائه یک شخصیت اصلی به یاد ماندنی، غیرقابل انکار است؛ بنابراین، اگر به دنبال اثری با کاراکتری خاص، فضایی منحصر به فرد و داستانی پر از رمز و راز هستید، «ونزدی» قطعاً ارزش تماشا را دارد.

اگر شما نیز نظری در مورد این سریال جذاب و مرموز دارید، تجربه‌ها و دیدگاه‌های خود را در بخش نظرات با دیگر علاقه‌مندان به این فیلم به اشتراک بگذارید و به غنای گفت‌وگو در مورد دنیای تاریک و دوست‌داشتنی ونزدی کمک کنید.