نقد و بررسی فیلم تنگنا (The Gorge 2025)

اسکات دریکسون نامی مهم در صنعت سینما است که باوجود داشتن آثار برجسته محدود، اما همچنان به خاطر ساخت فیلم‌هایی چون سری Sinister و قسمت اول دکتر استرنج تحسین می‌شود. فیلم تنگنا محصول سال 2025 این کارگردان، اثری با حضور ستارگان درخشان صنعت سینمای امروز است که حضور آن در پلتفرم اپل تی وی پلاس، موجب جذب هرمخاطبی می‌شود. آیا فیلم The Gorge توانسته تا نقش خود را به عنوان یکی از فیلم های مهم سال 2025 به خوبی ایفا کند. برای رسیدن به این پاسخ، همراه این نقد از وب‌سایت پاراج باشید.

شرح کوتاه داستان

لیوای کین (با بازی مایلز تلر)، قهرمان داستان و یکی از دوشخصیتی است که 90 درصد از بار داستانی و روایتی فیلم بر روی دوش او قرار دارد. وی و تک‌تیرانداز ماهر دیگری به نام دراسا، (آنا تیلور-جوی) مسئول مراقبت و محافظت از تنگه‌ای هستند که از قرارگیری در مقابل چشمان جهانیان و سایر دولت‌های دنیا دور مانده و به دلایلی که برای این شخصیت‌ها نیز گنگ و بدون جواب است، نباید هیچ فرد دیگری از حضور آنها در این مکان و چرایی محافظت از این منطقه آگاه شوند.

اما این دو تک تیرانداز قرار نیست در یک مکان و درکنار یکدیگر به انجام وظیفه بپردازند و هریک به صورت جداگانه، در هر دو سوی گلوگاه و روی یک برج مراقبت حضور خواهند داشت. با وجود اینکه برقراری ارتباط برای هردو این افراد ممنوع شده است، اما می‌توان متصور بود که قهرمانان قانون‌شکن ما بالاخره با یکدیگر ارتباط برقرار خواهند کرد. از طرف دیگر این مسئله قرار نیست پایان ماجرا باشد و تنگه رفته رفته شکل واقعی خود را با فرستادن میزبانان واقعی خود به نمایش می‌گذارد. میزبانانی که احتمالا در تلاش برای تبدیل کردن زمین به عنوان طعمه خود خواهند بود.

شروعی خوب، پایانی دلسرد کننده

همه‌چیز در زمان شروع فیلم حس یک تجربه متفاوت را به مخاطب القا می‌کند. فیلم تنگنا حتی در هنگام افتتاحیه خود نیز شباهتی به سایر آثار اکشن هم‌سبک خود نداشته و هیچ‌گونه تمایلی برای انجام این کار ندارد. تنگه به آرامی کار خود را آغاز می‌کند و مخاطبین را با ساختار و قوانین دنیای خود آغاز می‌کند.

مسئله آشنا کردن مخاطب با چرایی و چگونگی دنیای درون فیلم (و حتی سایر قالب‌های داستانی)، یکی از چالش‌هایی است که بی‌تردید هرنویسنده‌ای با آن دست و پنجه نرم می‌کند. نویسنده باید با بهره‌گیری از مهارت خود، داستانی را ارائه دهد که مخاطب حین همراهی با آن و شنیدن روایت شخصیت‌هایش، از ساختارها و علل و معلول‌هایی که منجر به وقایع فیلم شده است، آگاه شود. خصوصا زمانی که داستان عنوان موردنظر مربوط به عناصر شناخته نشده دنیای انسان‌ها است.

تنگنا در هنگام شروع بدون هیچ‌گونه عجله‌ای، مخاطبان و شخصیت اصلی خود را در موقعیت اصلی داستان قرار می‌دهد و از آنجایی که شخصیت و مخاطب نسبت به محیط جدید بی‌اطلاع هستند، بنابراین رفته رفته اقدام به تشریح دنیای خود می‌کند. این مسئله کمک شایانی به نظریه‌چینی و تئوری‌پردازی‌های مخاطبین می‌کند و آنها را به سمت کنجکاوی و رویاپردازی درخصوص سایر موقعیت‌های دنیای فیلم، علل‌الخصوص دره حاضر در داستان سوق می‌دهد.

اما تمامی این اتفاقات در نیمه دوم فیلم رنگ می‌بازد و هرآنچه که سازندگان برای این لحظه آماده ساخته بودند را از بین می‌برد. تصور اینکه نیمه اول و دوم فیلم تنگنا توسط یک تیم یا یک کارگردان ساخته شده باشند، تا حد زیادی غیرقابل باور است. نیمه اولیه تنگنا نوید یک اثر متمایز و جذاب را می‌دهد و مخاطب حس تجربه یک فیلم بسیار سرگرم‌کننده از یک تیم کاملا مسلط و بالغ را می‌گیرد، اما در بخش دوم همه‌چیز شلخته، آشفته و خسته‌کننده است.

این گونه درنظر داشته باشید که روایت فیلم تنگنا در این بخش به شکلی ارائه می‌شود که حتی چهارچوب‌ها و اصول پیش‌پا افتاده داستان را نیز نادیده گرفته و این تصور را در ذهن ایجاد می‌کند که اسکات دریکسون صرفا بر پایه کلیشه‌ها دست به ساخت یک اثر سینمایی زده‌ که همه جوانب آن از اتفاقات اکشن گرفته تا لحظات پایانی ماجرا، همه و همه شبیه هزارا اثر تکراری است که سالانه در جهان ساخته می‌شود.

درون گلوگاه چه می‌گذرد؟

حقیقتی که دنیای این فیلم از آن هراس دارد چیست؟ چه چیزی موجب شده تا در آن گلوگاه عجیب و محافظت شده از چنین دستگاه‌های پیشرفته‌ای برای مخفی‌سازی منطقه از دستان ماهواره‌های مختلف جلوگیری شود؟ احتمالا برای رسیدن به پاسخ باید به سراغ فیلم موردنظر رفته و آن را با چشمان خودتان ببینید، اما اگر بخواهیم بدون اسپویل و لو رفتن داستان به شرح آن بپردازیم، باید بگوییم که جانوران درون گلوگاه همان موجوداتی هستند که داستان فیلم سعی می‌کند با القای حس مورمورانه ترس و بهره‌گیری از کنجکاوی که همه ما ذره‌ای از آن را در وجودمان داریم، رفته رفته به مخاطب معرفی کند.

موجوداتی که حتی تریلرهای این اثر نیز از نمایش دادن آنها پرهیز کرده‌اند و این مطلب توانسته تا حد زیادی بر همان کنجکاوی نام‌برده تاثیر بگذارد و حس یک تعلیق ناشناخته را به مخاطب بدهد. به گفته اچ. پی. لاوکرفت، نویسنده بزرگ دنیای وحشت، ترس قدیمی‌ترین احساس نوع بشر است و بدون تردید مهم‌ترین ترس برای انسان‌ها، ترس از ناشناخته‌ها می‌باشد.

نویسندگان و سازندگانی که بتوانند این جمله را به خوبی درک کنند، بدون شک خواهند توانست اثری دلهره‌آور و تاثیرگذار را به مخاطب تحویل دهند. نمونه بارز این گفته قطعا فیلم دوست‌داشتنی نابودی (Annihilation) سال 2018 است که دقیقا از همان الگوهای خلق شده لاوکرفت بهره می‌گیرد و شخصیت‌های خود را به سمت دنیایی ناشناخته با ماهیت‌های ناشناخته‌تر سوق می‌دهد. اگر عنوان مذکور را تجربه کرده باشید، احتمالا بتوانید شباهت‌هایی میان اثر و فیلم تنگنا بیابید، اما چیزی که در مورد این موضوع موجب تفاوت میان دو اثر نام‌برده می‌شود، بدون شک نحوه معرفی ماهیت‌های ناشناخته توسط فیلم The Gorge است.

پاشنه آشیل فیلم تنگنا زمانی خود را نشان می‌دهد که سازندگان می‌خواهند از خطرناک‌ترین راز بشریت (به گفته تریلرهای فیلم)، پرده‌برداری کنند. متاسفانه این بخش از فیلم آنقدر عجولانه جلو می‌رود که مخاطبین نخواهند فهمید چه زمان با این موجودات مواجه شده‌اند و چقدر سریع به حضور آنها در فیلم تنگنا عادت کرده‌اند. واقعیت مسئله این است که فیلم تنگه هرچقدر در زمینه‌چینی برای اتفاقات خود خوب عمل می‌کند، در القای حس ترس و حتی اکشن ماجرا شکست می‌خورد و به عنوان محصولی که بر دو عامل گفته شده پایدار است، این اتفاق اصلا و ابدا خوشایند نخواهد بود.

اثری فانتزی یا علمی تخیلی؟

ظاهر ماجرا، نشان‌دهنده این است که تنگنا اثری علمی تخیلی بوده و همانطور که در میانه‌های اثر نشان می‌دهد، سعی کرده تا پیش‌زمینه و ریشه‌های شکل‌گیری حوادث خود را با دلایل علمی و منطقی، پاسخ دهد. افزون بر این اتفاق، اگر سری به اطلاعات ارائه شده از سوی توسعه‌دهندگان بزنیم، با دیدن کلمه Sci-Fi به عنوان یکی از ژانرهای این عنوان، کاملا مطمئن خواهیم شد که تنگنا محصولی است که زیر پرچم سبک علمی تخیلی قرار می‌گیرد.

با این حال مهر تایید این اتفاق به موجودات و ماهیت‌هایی است که این عنوان ارائه می‌دهد. موجوداتی که درون این تنگه حضور دارند و با ورود هرشخص یا جانور زنده‌ای به این محیط، به شکل کاملا خصمانه‌ای به سمت آن حمله‌ور می‌شوند، شباهت‌های زیادی به موجودات فانتزی و حتی دارک فانتزی خواهند داشت که به‌نظر می‌رسد جای اشتباهی را برای ملاقات با مخاطبین انتخاب کرده‌اند. جنگجویان و اسب‌سواران آخرالزمانی، به همراه عنکبوت‌هایی که به شکل جمجمه یک انسان هستند، همه و همه جزو ماهیت‌هایی بوده که انگار در محصولی اشتباهی قرار دارند و حضور آنها در یک فیلم علمی تخیلی تاحدودی اشتباه است.

باوجود اینکه نمی‌توان برچسب بد را بر روی طراحی این موجودات (Hollow Men) قرار داد، اما همچنان این دشمنان چیزهای زیادی را جهت تبدیل شدن به یک تهدید، نیاز خواهند داشت. آنها شاید توانسته باشند برای شخصیت‌ها و قهرمانان این اثر چالش ایجاد کنند، اما زمان زیادی به طول نمی‌انجامد که مخاطب آنها را به همراه اثری که حاوی آن هستند را فراموش خواهد کرد.

درام، نقطه ضعف دیگر ماجرا

نبود یک دشمن سطح بالا و مخاطب پسند تاثیر بسیار بالایی بر روی شناخته نشدن یک پروتاگونیست خواهد داشت. حال تصور کنید که این پروتاگونیست نیز از شخصیت‌پردازی مناسبی برخوردار نباشد و صرفا در فیلمنامه‌ای که برای او ارائه شده، یک درام تکراری را شاهد باشیم. لیوای و دراسا، هردو از تک‌تیراندازان نامی و شناخته شده جهان خود محسوب می‌شوند و سرد و گرم روزگار را به معنای واقعی چشیده‌اند. به همین دلیل زمانی که صحبت از چنین کاراکترهایی می‌شود، قطعا شخصیت‌پردازی عمیق و تاثیرگذار باید از سوی سازندگان ارائه شود. اما همچون قسمت‌های دیگر، درام فیلم تنگنا نیز دارای اشکالات مختلفی است.

تنها پس از اولین ملاقات حضوری و برخورد دو شخصیت، رابطه این دو وارد مرحله جدی‌تری می‌شود و همین شخصیت‌پردازی غلط و عجولانه موجب می‌شود که قهرمانان داستان به شکلی اغراق شده شیفته یکدیگر شوند و حاضر شوند برای نجات یکدیگر، دست به هرکاری بزنند. متاسفانه این شخصیت‌پردازی درخصوص آنتاگونیست اصلی ماجرا نیز صادق است و باید گفت که این فرد نه‌تنها دارای شخصیت‌پردازی نمی‌باشد، بلکه صرفا از همان کلیشه‌های تکراری استفاده می‌شود تا از او به عنوان یک شخصیت شرور با اهداف بلندپروازانه پرده‌برداری شود.

سخن پایانی

عوامل تولید فیلم تنگنا احتمالا منابع زیادی را جهت الهام، الگوبرداری و حتی تقلید در مقابل خود قرار داده‌اند تا بتوانند از ترکیب تمامی این موارد یک اثر ایده‌آل بسازند. The Gorge همزمان سعی می‌کند تا یک فیلم ترسناک باشد، از عناصر اکشن استفاده کند و همچنین ناخنکی نیز به ژانرهای دارک فانتزی و وحشت لاوکرفتی بزند. تمامی این موارد را در شرایطی تصور کنید که این فیلم بخواهد بر روی بار موضوعی درام و عاشقانه نیز قدم بگذارد. فیلم تنگه یک نتیجه به‌شدت درهم ریخته و آشفته است که از اواسط خود در شیب بسیار تند قرار گرفته و به سمت دره بی‌نهایت مشکلات، سقوط می‌کند.