نقد فیلم احضار ۴ ؛ وداع با وارن‌ها در آخرین مراسم جن‌گیری

مجموعه فیلم‌های «احضار» (The Conjuring) بیش از یک دهه است که با تکیه بر پرونده‌های واقعی اد و لورین وارن، جایگاه خود را به عنوان یکی از موفق‌ترین و تأثیرگذارترین فرنچایزهای ترسناک مدرن تثبیت کرده است. این مجموعه نه تنها با داستان‌های هولناک و جامپ‌اسکرهای نفس‌گیر، بلکه با نمایش عشق و پیوند خانوادگی زوج وارن (با بازی پاتریک ویلسون و ورا فارمیگا)، قلب تپنده‌ای به ژانر وحشت بخشیده است. اکنون، فیلم The Conjuring: Last Rites (احضار: آخرین مراسم) به عنوان فصل پایانی ماجراهای این زوج محبوب اکران شده است تا پرونده‌ی آن‌ها را برای همیشه ببندد.

این فیلم که بر اساس ماجرای واقعی تسخیر خانوادۀ اسمورل (Smurl) در پنسیلوانیا ساخته شده، تلاش می‌کند تا ضمن وفاداری به ریشه‌های مجموعه، وداعی احساسی و به‌یادماندنی با شخصیت‌هایی خلق کند که سال‌ها با مخاطبان همراه بوده‌اند؛ اما آیا این خداحافظی توانسته شکوه قسمت‌های نخست را تکرار کند یا صرفاً تکرار فرمول‌های خسته‌کننده است؟ در مقاله نقد فیلم احضار 4 به این پرسش پاسخ خواهیم داد.

نقد داستان فیلم احضار ۴؛ آینه‌ای که سرنوشت را رقم زد

فیلم احضار: آخرین مراسم از همان ابتدا مسیری متفاوت از فرمول همیشگی فیلم‌های قبلی را در پیش می‌گیرد. فیلم با یک فلش‌بک به اولین پرونده اد و لورین وارن جوان (با بازی اوریون اسمیت و مدیسون لاولر) آغاز می‌شود. در این سکانس، لورین که باردار است، با آینه‌ای نفرین‌شده در یک مغازه عتیقه‌فروشی روبه‌رو می‌شود که توسط یک نیروی شیطانی تسخیر شده است. تماس او با آینه، نه‌تنها باعث ترک خوردن آن می‌شود، بلکه این شیطان را قادر می‌سازد تا به فرزند متولدنشده او حمله کند. این اتفاق منجر به تولد زودرس و مرده به دنیا آمدن دخترشان، جودی، می‌شود که البته به طرز معجزه‌آسایی دوباره به زندگی بازمی‌گردد. این مقدمه تکان‌دهنده، بذر اصلی داستان را می‌کارد و نشان می‌دهد که این پرونده برای وارن‌ها از همان ابتدا جنبه‌ای شخصی داشته است.

داستان سپس به سال ۱۹۸۶ می‌پرد؛ اد و لورین پس از حمله قلبی اد در فیلم قبلی، از تحقیقات فعال بازنشسته شده‌اند و زندگی آرامی را سپری می‌کنند؛ ولی زمانی که دوست قدیمی‌شان، پدر گوردون، در حین تحقیق روی پرونده تسخیر خانواده اسمورل به طرز مشکوکی خودکشی می‌کند، گذشته دوباره به سراغشان می‌آید. جودی (با بازی میا تاملینسون) که حالا بزرگ شده و با توانایی‌های clarivoyant خود دست‌وپنجه نرم می‌کند، تصمیم می‌گیرد به تنهایی برای کمک به خانواده اسمورل برود. این اقدام، اد و لورین را وامی‌دارد تا جهت بازگرداندن دخترشان، قدم به خانه‌ای بگذارند که همان آینه نفرین‌شده از گذشته در آنجا قرار دارد.

وحشت آشنا یا نوآوری در ترس؟

یکی از نقاط قوت و در عین حال ضعف فیلم، کارگردانی مایکل چاوز است. چاوز که پیش از این نیز در این دنیا فیلم ساخته، تلاش می‌کند تا با استفاده از عناصر کلاسیک ژانر مانند خانه‌های جن‌زده، صداهای آزاردهنده و بازی با نور و سایه، لحظات دلهره‌آوری خلق کند. صحنه‌هایی مانند تعقیب جودی توسط روحی در فروشگاه لباس عروس یا استفاده هوشمندانه از انعکاس تلویزیون، از جمله ترسناک‌ترین لحظات کل مجموعه به شمار می‌روند؛ با این وجود، فیلم بیش از حد به جامپ‌اسکرهای قابل پیش‌بینی و فرمول‌های تکراری متکی است. به نظر می‌رسد فیلم در خلق یک شرور به‌یادماندنی مانند والاک یا آنابل ناتوان است و شیطان این قسمت، با وجود ارتباط شخصی‌اش با وارن‌ها، حضوری کم‌رنگ و فراموش‌شدنی دارد. این تکرار باعث شده تا برخی احساس کنند حتی شیاطین فیلم هم از این فرمول‌ها خسته شده‌اند!

به‌طور‌کلی، آنچه در بررسی احضار 4 نباید نادیده گرفته شود، تمرکز فیلم بر درام خانوادگی است؛ برخلاف قسمت‌های قبلی که خانواده‌های قربانی در مرکز داستان بودند، این بار هسته اصلی روایت بر دوش خود خانواده وارن است. فیلم زمان زیادی را صرف ساختن روابط میان اد، لورین و دخترشان جودی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این خانواده با ایمان و عشق در برابر نیروهای شیطانی مقاومت می‌کند. این تمرکز بر پیوندهای عاطفی، فیلم را به وداعی احساسی و تأثیرگذار برای این زوج تبدیل کرده است.

نبردی برای روح جودی؛ اوج داستان

نقطه اوج فیلم زمانی فرا می‌رسد که مشخص می‌شود هدف اصلی شیطان از همان ابتدا، تسخیر روح جودی بوده است؛ روحی که یک بار از چنگش گریخته بود. شیطان موفق می‌شود جودی را تسخیر کرده و او را به ابزاری جهت ترساندن خانواده اسمورل تبدیل کند. نبرد نهایی در اتاق زیرشیروانی خانه رخ می‌دهد، جایی که وارن‌ها به همراه نامزد جودی، تونی (با بازی بن هاردی)، برای نجات او تلاش می‌کنند.

در یک چرخش داستانی هوشمندانه، لورین متوجه می‌شود که راه شکست دادن این شیطان، نه یک جن‌گیری سنتی، بلکه پذیرش توانایی‌های جودی توسط خودش است. این اتحاد خانوادگی و رویارویی شجاعانه با گذشته، نیرویی قدرتمندتر از هر ورد و دعایی ایجاد می‌کند و در نهایت شیطان را شکست می‌دهد؛ این پایان‌بندی، پیام اصلی کل مجموعه را تقویت می‌کند: ایمان و خانواده، قوی‌ترین سلاح‌ها در برابر تاریکی هستند.

پایان‌بندی فیلم احضار 4

پس از شکست شیطان، فیلم به مراسم عروسی جودی و تونی می‌رود. در این سکانس، شخصیت‌های آشنای فیلم‌های قبلی مانند کارولین پرون از فیلم اول و خانواده هاجسون از فیلم دوم به عنوان مهمان حضور دارند که ادای دینی دوست‌داشتنی به گذشته مجموعه است. لورین در صحنه‌ای احساسی، تصویری از آینده شادشان را برای اد توصیف می‌کند: آن‌ها بازنشسته می‌شوند، نوه‌دار می‌شوند و در کنار هم پیر می‌شوند. فیلم با نمایش سرنوشت واقعی اد و لورین وارن به پایان می‌رسد و حسی از بسته شدن کامل پرونده و وداع قطعی را به مخاطب منتقل می‌کند.

با این حال، با اینکه Last Rites به عنوان پایان داستان اد و لورین معرفی شده، دنیای سینمایی احضار همچنان زنده است. موفقیت فیلم و معرفی شخصیت‌های جدید و اشیاء نفرین‌شده مانند «مرد تبر به دست» (The Axeman) یا خود «آینه احضار» (The Conjuring Mirror)، پتانسیل ساخت اسپین‌آف‌های متعددی را فراهم کرده است؛ همچنین، احتمال ساخت فیلمی با محوریت جودی و تونی به عنوان نسل جدید محققان ماوراءالطبیعه یا حتی یک پیش‌درآمد از جوانی وارن‌ها نیز وجود دارد.

آیا آخرین مراسم ارزش دیدن دارد؟

حتما بعد از خواندن نقد فیلم احضار: آخرین مراسم متوجه شده‌اید که این فیلم اثری دوگانه به‌حساب می‌آید؛ از یک سو، با تکیه بر فرمول‌های آشنا و جامپ‌اسکرهای قابل پیش‌بینی، ممکن است برای طرفداران سرسخت ژانر وحشت که به دنبال نوآوری هستند، کمی ناامیدکننده باشد. ریتم فیلم گاهی کند می‌شود و تمرکز بیش از حد بر درام خانوادگی، از شدت ترس آن می‌کاهد؛ با این حال، فیلم در به تصویر کشیدن رابطه گرم و عاشقانه اد و لورین و ارائه یک پایان‌بندی احساسی و رضایت‌بخش برای داستان آن‌ها بسیار موفق عمل می‌کند. بازی درخشان پاتریک ویلسون و ورا فارمیگا همچنان قلب تپنده مجموعه به‌نظر می‌رسد و ارتباط عاطفی بی‌نظیر آن‌ها، فیلم را از تبدیل شدن به یک اثر صرفاً ترسناک نجات می‌دهد.

در نهایت، «احضار: آخرین مراسم» شاید بهترین فیلم این مجموعه نباشد، ولی وداعی شایسته و محترمانه با شخصیت‌هایی است که بیش از یک دهه مهمان کابوس‌های ما بوده‌اند. اگر از طرفداران قدیمی این فرنچایز هستید و با ماجراهای اد و لورین زندگی کرده‌اید، این فیلم یک خداحافظی تلخ‌وشیرین است که نباید آن را از دست بدهید؛ اما اگر به دنبال یک تجربه ترسناک کاملاً جدید و خلاقانه هستید، شاید این فیلم نتواند انتظارات شما را برآورده کند.

ما دوست داریم نظر شما را هم درباره این فیلم بدانیم. آیا از پایان‌بندی داستان وارن‌ها راضی بودید؟ به نظر شما بهترین و ترسناک‌ترین لحظه فیلم کدام بود؟ نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما و دیگر علاقه‌مندان این مجموعه به اشتراک بگذارید.