اولتیماتوم جیمز کامرون به دیزنی؛ سرنوشت «آواتار ۴ و ۵» به گیشه کریسمس گره خورد

جیمز کامرون، کارگردان افسانه‌ای و خالق پرفروش‌ترین فرنچایز تاریخ سینما، در میانه اکران سومین قسمت از حماسه پاندورا با عنوان Avatar: Fire and Ash (آواتار: آتش و خاکستر)، اظهاراتی را مطرح کرده که لرزه بر اندام سهامداران دیزنی و طرفداران این مجموعه انداخته است. کامرون صراحتاً اعلام کرده است که اگر قسمت سوم نتواند «توجیه اقتصادی» لازم را در باکس‌آفیس جهانی اثبات کند، او تولید قسمت‌های ۴ و ۵ را متوقف خواهد کرد و داستان آن‌ها را صرفاً در یک «کنفرانس خبری» یا در قالب رمان منتشر می‌کند. این اظهار نظر در حالی مطرح می‌شود که هزینه‌های تولید و بازاریابی این فرنچایز به ارقام نجومی رسیده است.

تحلیل ریسک مالی و «مدل کسب‌وکار» کامرون کامرون همواره بر این باور بوده که هر قسمت از آواتار باید یک پدیده تجاری باشد تا ساخت قسمت بعدی توجیه شود. با توجه به بودجه تولید تخمینی ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلاری برای Fire and Ash (بدون احتساب هزینه تبلیغات)، تحلیلگران نقطه سربه‌سر (Break-even) این فیلم را در حدود ۱.۵ میلیارد دلار تخمین می‌زنند. کامرون تاکید کرده است: «ما هر بار که فیلمی را اکران می‌کنیم، باید این مدل تجاری دیوانه‌وار را دوباره اثبات کنیم.» این فشار مضاعف ناشی از وضعیت ناپایدار سینماها در دوران پساکرونا است، هرچند عملکرد اخیر فیلم‌هایی نظیر Wicked و Zootopia 2 نشانه‌هایی از بهبود بازار را نمایان کرده است.

وضعیت فعلی گیشه و احتمال لغو پروژه خوشبختانه برای دیزنی، داده‌های اولیه بسیار امیدوارکننده هستند. Avatar: Fire and Ash که اکران خود را در دسامبر ۲۰۲۵ آغاز کرده، تنها در هفته نخست توانسته است از مرز ۵۰۰ میلیون دلار فروش جهانی عبور کند. این رقم نشان می‌دهد که فیلم در مسیر تکرار موفقیت دو قسمت قبلی (که هر دو از مرز ۲ میلیارد دلار گذشتند) قرار دارد. با این حال، تهدید کامرون یک اهرم فشار استراتژیک است. لازم به ذکر است که بخش‌هایی از آواتار ۴ قبلاً فیلمبرداری شده است (برای حفظ تداوم سنی بازیگران کودک و نوجوان). توقف پروژه در این مرحله به معنای هدررفت صدها میلیون دلار سرمایه (Sunk Cost) برای دیزنی خواهد بود.

آینده کارگردانی و انتقال قدرت موضوع دیگری که کامرون به آن اشاره کرده، توان فیزیکی و انرژی لازم برای هدایت این کشتی عظیم است. او که اکنون در دهه هفتم زندگی خود به سر می‌برد، پیش‌تر از احتمال سپردن سکان کارگردانی قسمت‌های ۴ و ۵ به شخص دیگر صحبت کرده بود. اما با لحنی که اخیراً اتخاذ کرده («من سالمم و دلیلی ندارد که خودم نسازم»)، به نظر می‌رسد او قصد دارد تا پایان این حماسه ۶ یا ۷ ساله، شخصاً بر صندلی کارگردانی بنشیند؛ البته به شرطی که گیشه، پاسخ مناسبی به جاه‌طلبی‌های او بدهد.