معرفی سینمای هند؛ از بالیوود تا تالیوود

سینمای هند که یکی از اصلی‌ترین کشورهای تولیدکنندگان آثار سینمایی در جهان شمرده می‌شود، در دهه‌های گذشته طرفداران بسیار زیبای در کشورهای مختلف داشته است. از جهاتی شاید این کشور نتواند از لحاظ تاثیرگذاری و میزان بازخورد‌ها از جنبه مخاطبان، به‌پای قطب بزرگی همچون هالیوود برسد، اما نمی‌توان این مسئله را منکر شد که این کشور عظیم با جمعیت 1.4 میلیاردی یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت سینما در سراسر دنیا محسوب می‌شود. اینبار تصمیم گرفته‌ایم تا تمرکز خودمان را بر روی این کشور پر اهمیت و مهم در سینما بگذاریم و به تحلیل و بررسی آثار آن بپردازیم.

بالیوود چیست؟

بالیوود اصطلاح بسیار مهمی در صنعت سینما محسوب می‌شود که اگر کسی با معنای آن آشنایی نداشته باشد، عملا نمی‌توان او را یک خوره فیلم و سریال دانست، هرچند که آثار زیادی را تماشا کرده باشد. این اصطلاح ارتباط مهمی با سینمای منطقه‌ای هند به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان دارد. بالیوود اشاره مهمی به تمامی فیلم‌هایی دارد که در کشور هندوستان، به زبان‌های رسمی این کشور، یعنی هندی و اردو ساخته شده است. از آنجایی که پتانسیل بالای کشور هند باعث شده تا شاهد ساخت فیلم‌هایی متنوعی از سراسر جهان باشیم، اما تنها فیلم‌هایی جزو ریشه‌های درخت بالیوود محسوب می‌شوند که با زبان و فرهنگ این کشور پیوند خورده باشند.

تالیوود چیست؟

تالیوود (Tollywood) به یکی از مهم‌ترین صنعت‌های سینمایی هند اشاره دارد که به زبان تلگو (زبان رسمی ایالت‌های آندرا پرادش و تلانگانا) فیلم‌سازی می‌کند. این اصطلاح ترکیبی از "تلگو" و "هالیوود" است و معمولاً برای توصیف سینمای تولید شده در شهر حیدرآباد استفاده می‌شود.

این صنعت در مقایسه با بالیوود (که به زبان هندی فیلم‌سازی می‌کند) تمرکز بیشتری بر داستان‌های اکشن و درام‌های خانوادگی دارد. از نظر تجاری نیز تالیوود توانسته است فیلم‌هایی با درآمدهای چشمگیر تولید کند و بسیاری از بازیگران و کارگردانان آن نیز در سطح ملی و بین‌المللی شناخته‌شده هستند.

بنابراین، تالیوود نماینده‌ی سینمای تلگو است که به طور قابل‌توجهی در هند و خارج از آن مخاطب دارد.

سرآغازی برای سینمای هندوستان

اوایل قرن بیستم ظهوری برای به تصویر کشیدن روایت‌ها در قالب سینما محسوب می‌شود. بسیاری از کارگردانان، خالقان، فیلم‌سازان و حتی کشورها در این برهه توانستند تا جرقه اولیه هنر فیلم‌سازی خودشان را بزنند. خوشبختانه کشور هندوستان از جمله کشورهای پیشرو در ایجاد صنعت سینمای بومی مخصوص خودش بود و اولین اثر سینمایی که برای این کشور ثبت شده، مربوط به سال 1913 است. دادا صاحب پالکی، از جمله نوابغ سینمای این کشور و فردی که از او به عنوان پدر سینمای هند یاد می‌شود، اثری را با نام شاه هاریشچاندارا (Raja Harishchandra) تولید کرد.

پالکی برای تولید اثر خودش خلاقیت‌های زیادی را به خرج داد و حتی به یک فیلم کوتاه نیز اکتفا نکرد و اثر خودش را با مدت زمان 40 دقیقه‌ای به نمایش گذاشت، که در آن دوره یک فیلم نسبتا بلند محسوب میشد. همچنین از آنجایی که هنر صداگذاری و تلفیق ویدیو با صدا هنوز در آن زمان وارد سینما نشده بود، طبیعتا اثر این کارگردان نیز یک اثر صامت است. پالکی در همین سال و سال‌های 1914 و 1917، سه اثر دیگر را با حس و حال فانتزی و فرهنگ کهن هندی، به نام‌های Mohini Bhasmasur، Satyavan Savitri و Lanka Dahan تولید کرد که هرکدام از آثار طلایی دوران آغاز سینمای هند محسوب می‌شوند.

این کارگردان همچنین پیش از فیلم شاه هاریشچاندرا، فیلم کوتاهی تحت عنوان Ankurachi Wadh را در سال 1912 تولید کرده بود، که در واقع اولین اثر پالکی محسوب می‌شود، ولی به دلایل مختلفی از این اثر به عنوان آغاز کننده سینمای هند یاد نمی‌شود.

سینمایی از جنس عشق و ترانه

اگر از شما بپرسند که پس از شنیدن فیلم‌های هندی، چه‌چیزی را در ذهن خود تداعی می‌کنید، اولین تصویر ذهنی  فیلم‌های عاشقانه همراه با آوازخوانی هنرمندان آن خواهد بود. سینمای هند پیوند خوبی را با فرهنگ خودش ایجاد کرده است و حتی امضاهایی که سازندگان این کشور در آثار خود به‌کار می‌برند، در دنیا به نام الگوهای فیلم‌سازی هند شناخته می‌شود. همه به‌خوبی می‌دانند که تعداد زیادی از آثار کشور هندوستان، حول محور داستان‌های عاشقانه و احساسی است. روایتی از دو عاشق پیشه که پس از سختی‌ها و دشواری‌های بسیار، بالاخره بر مشکلات غلبه می‌کنند و به وصال می‌رسند.

در کنار این روایت عاشقانه، یک اکشن پر زد و خورد را هم اضافه کنید و قهرمانی را در نظر داشته باشید که قرار است به خاطر معشوقه خودش، با یک لشکر بزرگ مقابله کند و به‌طرز شگفت‌آوری، از پس همه آنها بربیاید. فیلم‌های هندی معمولا به خاطر این نوع اغراق در اکشن‌ها و نبرد‌های خود جایگاه شناخته شده‌ای دارند و حتی برخی، این آثار را نوعی طنز از کشور هند به حساب می‌آورند.

قسمت جالب و کمدی ماجرا، قطعا به موسیقی‌ها و ترانه‌های درون این فیلم‌ها بازمی‌گردد. جایی که ما شخصیت اصلی داستان را در صحرایی بی‌آب و علف می‌بینیم و اطمینان داریم که تا فاصله چند ده کیلومتری، هیچ انسانی در آنجا حضور ندارد. در چنین وضعیتی تنها کافی است تا این شخصیت عزم خود را جزم کند تا تعداد زیادی انسان در کنار او ظاهر شوند و شروع به ترانه‌خوانی کنند و پس از اتمام موسیقی، به یکباره از آنجا محو می‌شوند!

اگرچه سینمای شکوهمند کشور هند آثار متنوعی را در چنته عظیم خود دارد، اما ویژگی‌هایی که در اینجا نام بردیم، از مثال‌های بارزی محسوب می‌شوند که در اکثر آثار این کشور دیده می‌شوند و ژانرهای اکشن، عاشقانه و موزیکال از جمله ژانرهای محبوب در سینمای هند به حساب می‌آیند. تاثیر سینمای هند بر سینمای جهان اگرچه چندان قابل رویت نیست، اما نمی‌توان منکر این تاثیرگذاری، به خصوص در ژانرهایی همچون آثار احساسی و درام شد.

ادامه‌ای بر رشد و پیشرفت سینمای هند

در دهه 20 میلادی، پای شرکت‌های تولید فیلم به میان باز شد و برخلاف پدر سینمای هند، این بار قرار بود تا یک گروه فیلم مورد نظر خودشان را تولید کنند. غالب آثاری که در این دوره تولید می‌شدند سعی کردند تا روند ذهنی و سبک هنری دادا صاحب پالکی را ادامه دهند. به همین دلیل اگر به سراغ آثار آن زمان بروید، با فیلم‌هایی مواجه می‌شود که بیشتر بر مضامین اسطوره‌ای و باورهای سنتی مردمان هندوستان استوار هستند. گفته می‌شود که تصمیمات این دوره، بیشترین تاثیر را بر پیشرفت و توسعه سینمای هند داشته است.

در سال 1931 سینمای هند به درجه جدیدی از پیشرفت رسید و سازندگانی که توانسته بودند سینما را به عنوان عنصر جدیدی برای سرمایه‌گذاری و کسب‌ درآمد ببینند، به سراغ فناوری جدیدی رفتند که به آنها امکان قرار دادن صوت و ویدیو را به صورت همزمان می‌داد. فیلم علم آرا (Alam Ara) عنوانی اثری است که پیش از هر فیلم دیگری در سینمای هند، دارای مکالمه و صدا در پس زمینه خودش است. نکته تعجب برانگیز، ساخت حدود 328 فیلم سینمایی بود که در سال 1931 تولید شده بودند. ساخت این تعداد از فیلم در حال حاضر هم برای بعضی کشورها غیرممکن است.

تحولات کشور هند نقش مهمی را برای سینمای این کشور داشت و در سال 1947، در حکم سکو پرتابی بود که دست تولیدکنندگان آثار سینمایی را برای ساخت محتواهای بیشتر بازگذاشت. در این سال عملا کشور هند به عنوان یک کشور مستقل شناخته شد و همین مسئله شروعی تازه برای صنایع مختلف این کشور، از جمله سینما بود و صنعت سینما در دهه 50 و 60 وارد برهه‌ای شد که از آن به عنوان عصر طلایی یاد می‌شود. در این عصر بازیگران مشهور سینمای هند از جمله همچون گورو دات و مینا کوماری نقش‌های بی‌نظیری را در ماندگارترین آثار هند ایفا کردند و در شکل‌گیری این عصر، نقش کلیدی داشتند. در عصر طلایی حضور موسیقی در سینمای هند بیش از پیش افزایش یافت و به تکامل رسید.

در دهه 70 فیلم‌های قدرتمندی همچون Sholay، تولید و ساخته شدند و روایت‌های درون این فیلم‌ها، نسبت به گذشته با پیچش‌های بیشتری همراه شدند. در دهه 80 پای کارگردان‌های زن مثل میرا نایر و سن آپارنا به صنعت فیلم‌سازی هند باز شد و تابوهایی که پیش از آن در کشور هند وجود داشتند، شکسته شدند. در دهه 90 بازیگران شناخته شده و معروفی همچون شاهرخ‌ خان و سلمان خان قدم در سینمای بالیوود گذاشتند و سینمای هند بالاخره به ایده‌آلی که باید به آن می‌رسید، دست پیدا کرد و تا زمان حال نیز این روند ادامه دارد.

خالقان بزرگ سینمای هند

سینما مدیون خالقان بزرگ است و بدون حضور این خالقان و کارگردان‌های ارزشمند، بدون شک هیچ‌وقت آثار مهم به‌وجود نمی‌آمدند. تاریخچه سینمای هند نیز همچون سایر سینماهای جهان، به کارگردان‌های بزرگ خودش وابسته است و نمی‌توان این دو را از یکدیگر متمایز کرد. اس.اس راجامولی اولین کارگردان مدنظر ما و احتمالا همان خالقی باشد که در حال حاضر به خاطر فیلم RRR در سینمای هند روی بورس است. راجامولی را به خاطر فیلم‌هایی همچون قسمت اول و دوم باهوبالی می‌شناسند. نسخه دوم این اثر اگرچه نتوانست در حد و اندازه قسمت اول حاضر شود، ولی تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم سینمای هند شده است. فیلم مگس این کارگردان و اثر منتخب جشنواره افتر دارک تورنتو، به عنوان بهترین اثر اس. اس. راجامولی شناخته می‌شود.

اگر کمی به عقب برگردین و بخواهیم کارگردان شاخصی را در میان آثار قدیمی‌تر هندوستان انتخاب کنیم، ساتیاجیت رای، کارگردان برجسته هندی و منتخب ما است. این کارگردان در سال 1973 یکی از مثال‌های بارز فیلم‌سازی سطح بالا را در هند تولید کرده است. اثری به نام رعد دوردست که در سال ساخت خودش توانست تا خرس طلایی جشنواره برلین را به نام خودش ثبت کند. سانجای لیلا بانسالی، آنوراگ کاشیاپ و راجکومار هیرانی، سایر کارگردان‌های درجه یک این سینما هستند.

نگاهی به بازیگران سینمای هند

فهرست بهترین بازیگران هندی را با مردی شروع می‌کنیم که پسوند خان را با خودش حمل می‌کند، اما سلمان خان و شاهرخ خان نیست. این مرد عامر خان است و در بهترین فیلم های هندی نظیر 3 احمق و پی‌کی به ایفای نقش پرداخته است. عرفان فان بازیگر دیگری است که متاسفانه چندین سال قبل بر اثر سرطان درگذشت، اما نقش زیبای او در آثار همچون جنگجو، یادآور حضور طلایی او در سینمای هند می‌باشد. این بازیگر همچنین در فیلم ایرانی سلام بمبئی نیز حضور دارد.

در میان بازیگران زن سینمای هند، هنرپیشه‌هایی چون کارینا کاپور و رانی موکرجی از بهترین‌ها شمرده می‌شوند. رانی موکرجی بازیگر اصلی فیلم سکسکه است که یک اثر درام و دوست داشتنی محسوب می‌شود. همچنین از آثار کارینا کاپور می‌توان به همبازی شدن با عرفان خان در 3 احمق اشاره داشت. بازیگرانی همچون دیلیپ کومار و آمیتاب باچان، از بهترین و شاخص‌ترین بازیگران صنعت سینمای هند محسوب می‌شوند.

پیشرو در تولید آثار متعدد

هندوستان پرجمعیت‌ترین کشور دنیاست و حتی جمعیت آن از برخی از قاره‌های جهان بیشتر است. حال تصور کنید که ‌چنین کشوری با وجود استقبال بالای مردمان خودش از آثار سینمایی، می‌تواند سالانه چند اثر سینمایی را تولید و عرضه کند. گفته می‌شود که آمار تولیدات سینمایی این کشور در طی یک سال، برابر عدد 1500 تا 2000 فیلم است. عددی که حتی سینمای عظیم هالیوود نیز با وجود سرمایه‌گذاری‌ شرکت‌های مختلف دنیا، نمی‌تواند خودش را به آن برساند و باید گفت که تعداد فیلم‌های ساخته شده در کشور هندوستان، حدود 2.5 تا 3 برابر فیلم‌های هالیوودی می‌باشد. این آمار برای سریال ها هم بسیار قابل توجه است. بطوری که سالنه بین 100 تا 200 سریال هندی تولید می‌شود که ممکن است چند سال پخش آنها طول بکشد.

با وجود اینکه تعداد آثار حتی از آمارهای ثبت شده نیز فراتر است، اما همچنان بسیاری از این فیلم‌ها فروش خوبی را تجربه می‌کنند و مردمان هندوستان علاقه زیادی نسبت به تولیدات داخلی خود دارند. با افزایش این تولیدات، تعداد بازیگران نوظهور و علاقه‌مندان به هنر فیلم‌سازی، هر ساله افزایش پیدا می‌کند. فروش 267 میلیون دلاری فیلم باهوبالی 2 نشان می‌دهد که این که سینما آینده‌ای درخشان را به همراه دارد و می‌توان شاهد فیلم‌هایی با فروش 300 یا 400 میلیون دلاری نیز بود.

صنعت سینما در کشور هندوستان یکی از مهم‌ترین صنایع این کشور محسوب می‌شود که علاوه براهمیت‌هایی که از جنبه هنری و فرهنگی داشته، به اقتصاد این کشور کمک شایانی می‌کند. توجه داشته باشید بسیاری از مناطق زیبای کشور هند که در جهان شناخت چندانی نداشتند، به واسطه نشان داده شدن در سینما و فیلم‌های سینمایی، توریست‌ها و جهان‌گردان زیادی را از سراسر دنیا به خودش جذب کرد و همین مسئله باعث شد تا در گردشگری نیز به اقتصاد این کشور کمک رسانی شود. لازم به ذکر است که جشنواره‌هایی از جمله جشنواره‌های بین‌المللی فیلم کلکته و بمبئی، از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی هند هستند که نام دو مورد از شهرهای بزرگ هندوستان بر روی آنها قرار داده شده است.

سخن پایانی

سینمای کشور هند بزرگ و عظیم است. اگر تا به حال به سراغ این سینما نرفته‌اید، باید بگوییم که زیبایی‌ها و آثاری که در سینمای هندوستان یافت می‌شود را نمی‌توانید در آثار سایر کشورها، به‌خصوص هالیوود یافت کنید. فیلم‌های این کشور علاوه‌ بر داشتن داستان‌های جذاب و دوست داشتنی، شناخت خوبی را هم از این سرزمین جذاب به مخاطبان می‌دهد، تا اگر یک‌روز قصد سفر به کشورهای خارجی را داشته باشند، هندوستان را هم در نظر بگیرند. نظرات خودتان را در مورد بازیگران، فیلم‌ها و سینمای هند با ما به اشتراک بگذارید و از تجربیات خودتان در تماشای فیلم‌های هندی با ما بگویید.