معرفی سینمای فرانسه؛ از موج نو تا سینمای مدرن

در دنیای حال حاضر، سینمای هالیوود و کشور آمریکا به حدی در ساخت و تولید آثار سینمایی و تلویزیونی نقش دارند که عملا بخش زیادی از فیلم‌های ساخته شده در جهان نادیده گرفته می‌شوند. این در حالی است که کشورهای اروپایی در این صنعت، برای خودشان جایگاهی ویژه و منحصر به فرد دارند و اصلا و ابدا نمی‌توان این جایگاه مهم را دست کم گرفت.

کشور فرانسه به عنوان مهد صنعت سینما و آغازگر این دنیای گسترده و عظیم، در تاریخچه آن نقش مهمی را ایفا می‌کند، که در ادامه می‌خواهیم با بررسی کامل و بازگشتی زیبا به سمت گذشته، با موقعیت و جایگاه ویژه سینمای این کشور آشنا شویم. سینمای فرانسه که بیشتر با ژانر هایی مانند درام اجتماعی، کمدی، رمانتیک و فیلم‌های هنری شناخته شده است، فیلم‌هایی تولید کرده که بیشتر به مسائل انسانی، اجتماعی و فلسفی می‌پردازند و به همین دلیل از محبوبیت بالایی برخوردارند. این مقاله مهم از معرفی سینمای فرانسه را به عنوان یک هدیه طلایی از وبسایت پاراج از دست ندهید.

فرانسه، کشوری که اولین جرقه سینما را زد

تاریخچه و اسناد مهم تاریخ سینما همیشه نشان داده است که برادران لومیر فرانسوی، به عنوان پایه‌گذاران سینما در دنیا، نقشی اساسی را در شکل‌گیری این صنعت داشته‌اند. این دو برادر اولین فیلم خودشان که زمانی برابر با 46 ثانیه داشت را با عنوان "کارگران در حال خارج شدن از کارخانه لومیر" و در سال 1895 تولید کردند. از این فیلم مهم به عنوان اولین فیلم تاریخ سینمای فرانسه و اولین فیلم سینما یاد می‌شود. با این حال اگر حساسیت خودمان را تا حدودی کاهش دهیم و به زمان‌های کوتاه‌تر نیز بسنده کنیم، یک اثر چند ثانیه‌ای وجود دارد که حدود 8 سال زودتر از ساخته برادران لومیر تولید شده است.

منظره باغ راندهی، اسم اثری است که به علت زمان کوتاه 3 ثانیه‌ای آن، معمولا به عنوان یک فیلم درنظر گرفته نمی‌شود. با این حال حتی در این شرایط نیز، ساخته لویی لو پرینس به عنوان اولین عکس متحرک تاریخ محسوب می‌شود، که به‌طرز جالبی باید گفت که همچون برادران لومیر، با یک مخترع فرانسوی طرف هستیم.

برادران لومیر علاوه بر اینکه از پیشتازهای سینما محسوب می‌شوند، از آنها به عنوان فعال‌ترین فیلمسازان این حوزه نیز یاد می‌شود. این دو برادر در همان سال 1895 حدود 10 اثر دیگر را به کشور خود و به سینمای جهان تقدیم نمودند. شرکت لومیر در انتهای همین سال دستگاه ضبط و فیلمبرداری این دو برادر را به کار گرفت و تا سال 1905 حدود 1400 فیلم سینمایی را تولید کرد. گفته می‌شود که این مجموعه عظیم لومیر، زمانی در حدود 20 ساعت دارد، که برای آن برهه تاریخی بسیار قابل توجه است و از آن می‌توان به عنوان نوآوری‌های سینمای فرانسه یاد کرد.

تا سال 1920، صنعت فیلم‌سازی فرانسه تغییرات مهمی را به چشم دید و چارلز موراند پاته، به عنوان یکی از پیشگامان صنعت سینمای فرانسه، تعداد سالن‌های سینمایی این کشور را تا حد زیادی افزایش داد و برنامه‌های زیادی را برای توزیع فیلم‌های مختلف، آن هم در سطح بین‌المللی اجرا کرد. در دهه 30 میلادی سبکی عجیب و قابل‌توجه به نام Poetic Realism فراگیر شد، که اثر ژان ویگو یعنی "نمره صفر اخلاق"، در پیدایش آن نقش بسیار مهمی را داشت.

گفته می‌شود که به خاطر سایه جنگ جهانی دوم و تحت اشغال قرار گرفتن این کشور توسط نازی‌ها، صنعت فیلم‌سازی فرانسه تا حد زیادی در دهه 40 افت می‌کند، اما با این حال آثار مهمی مثل کلاغ (1943) در این دهه ساخته شده‌اند. در دهه‌های 50 و 60 آثار حرفه‌ای‌تر با مضامین فلسفی و سیاسی راه خودشان را به سینما باز کردند و رفته رفته موجب شروع دوره‌ای شدند که آن را به عنوان موج نو سینمای فرانسه می‌شناسند. فیلم "از نفس افتاده"، از مشهورترین فیلم‌های این برهه به حساب می‌آید.

در دهه 70 و 80، فیلم‌های این کشور وارد فاز جدیدی شدند و فیلم La Maman et la Putain‎ نشان داد که وجه تاریک فیلم‌ها بیشتر از آنچه که به‌نظر می‌رسد می‌تواند از کنترل خارج شود. این اثر در آن زمان با واکنش‌های مثبت و منفی زیادی همراه شد. در دهه‌های بعد از این برهه‌ فیلم‌های این کشور رفته رفته شباهت‌هایی را به فیلم های هالیوودی پیدا کردند. با این حال تعداد زیادی از فیلم‌های کشور فرانسه، هنوز هم پرچمدار سبک و سیاق هنر این کشور هستند. تمامی این گفته‌ها به خوبی گویای تاثیر سینمای فرانسه بر جهان است و نقش آن را تمام و کمال شرح می‌دهد.

تاثیر فرهنگ و موج‌های هنری سینمای فرانسه

همانطور که گفته شد، در انتهای دهه 50 این کشور، موج نو سینمای فرانسه با سرعت باورنکردی در این کشور همه‌گیر شد و عملا سبک فیلم‌سازی و ژانرهای سینمای فرانسه را دستخوش تغییرات زیادی کرد. در این برهه کارگردانان فرانسوی تصمیم گرفتند تا راه خودشان را از فیلم‌سازی سنتی جدا کنند و در مسیر جدیدی قدم بردارند. ژان-لوک گدار مهم‌ترین فیلم‌ساز موج نو فرانسه محسوب می‌شود. سینمای امپرسیونیسم، سینمای شاعرانه و غایت‌گرایی نو فرانسه، از جنبش‌های فرهنگی و هنری این کشور محسوب می‌شوند که با تاریخچه سینمای آن گره خورده‌اند.

کارگردان‌های سینمای فرانسه

زمانی که بخواهیم بهترین کارگردان‌های سینمای فرانسه را انتخاب کنیم، احتمالا باید بخش زیادی از فهرست را به سازندگان کلاسیک این سینما اختصاص دهیم. اسامی چون ژان ویگو و ژان ملویل بدون شک از بهترین کارگردان‌های این کشور محسوب می‌شوند. در کنار این دو کارگردان، بد نیست که اشاره‌ای نیز به مارسل کارنه داشته باشیم که با ساختن فیلم برجسته بندر سایه‌ها، یکی از بهترین فیلم‌های هنری فرانسه را تولید کرد. هنرمندان دیگری از جمله رومن پولانسکی که از کارگردان‌های حال حاضر سینمای فرانسه محسوب می‌شوند، قطعا شایسته قرار گرفتن در میان بهترین کارگردان‌های کشور فرانسه را دارند.

بازیگران برتر سینمای فرانسه

حتی افرادی که شناخت چندانی با سینمای فرانسه ندارند هم دو تن از بازیگران فرانسوی مهم را به خوبی می‌شناسند. ژان رنو و لئا سیدو دو بازیگر مهمی هستند که هم در سینمای این کشور و هم در هالیوود نقش‌های بسیار مهمی را ایفا کرده‌اند. فیلم لئون حرفه‌ای از رنو و فیلم France از سیدو به‌خوبی و به زیبایی می‌تواند بازی تاثیرگذار این دو هنرپیشه را به شما نمایش دهد. علاوه بر این، بازیگرانی چون ژان-پال بلموندو و آلن دلون فقید در میان بازیگران مرد سینمای فرانسه و کاترین دنو و ماریون کوتیار، بهترین هنرپیشه‌های زن سینمای فرانسه محسوب می‌شوند.

کمپانی‌های فیلم‌سازی کشور فرانسه

حدود یک قرن از گسترش و تبدیل سینمای تک نفره فرانسه به کمپانی‌های فیلم‌سازی می‌گذرد و در این بازه صدساله، کمپانی‌های بزرگی شکل گرفتند و هرکدام به تنها یا با همکاری شرکت‌های دیگر، فیلم‌های مهمی را تولید نمودند. شرکت Mikros Animation یکی از شرکت‌های برتر در زمینه ساخت آثار انیمیشنی محسوب می‌شود که در کارنامه خودش آثاری همچون کاپیتان زیرشلواری و آستریکس: کاخ خدایان را دارد.

همچنین کمپانی همچون MPC Film and Episodic در کشور فرانسه، یکی از شرکت‌های بسیار بزرگ در زمینه تولید آثار سینمایی و جلوه‌های کامپیوتری محسوب می‌شود که با شرکت‌های عظیمی مثل نتفلیکس و دیزنی همکاری می‌کند. قسمت دوم فیلم آکوامن و فیلم آینده سفید برفی از جمله همکاری‌های این شرکت است.

نکته جالب در خصوص یکی از مهم‌ترین شرکت‌های کشور فرانسه، یعنی گومون (Gaumont)، این مسئله است که این کمپانی قدیمی‌ترین و باسابقه‌ترین کمپانی است که توسط لئون گومون در سال 1895 پایه‌گذاری شده است.

نقش مهم سینمای فرانسه در اقتصاد این کشور

در کشورهای غربی، مسئله سینما هم از جنبه فرهنگ و هم از زاویه اقتصادی، اهمیت بسیار زیادی دارد. در واقع کشور فرانسه نیز همچون آمریکا بخشی از درآمد سالیانه خودش را از راه سینما کسب می‌کند و کمپانی‌های توزیع کننده و تولید کننده این کشور، نقش کلیدی را در این مسئله ایفا می‌کنند. به عنوان مثال کمپانی گومون که پیش از این به معرفی آن پرداختیم، از سال 1995 علاوه بر حوزه‌ سینما، در حوزه انیمیشن و بازی‌سازی نیز وارد شده و یکی از شرکت‌های مطرح کشور فرانسه محسوب می‌شود که فعالیت‌های اقتصادی مهمی را در سینمای فرانسه برعهده دارد.

برترین فیلم‌های تاریخ کشور فرانسه

فیلم "از نفس افتاده"، اثری است که هرچقدر هم در مورد آن صحبت کنیم، کم گفته‌ایم. این اثر به عنوان یکی از برترین‌های سینمای فرانسه، در سال 1960 تولید شد و به خاطر کنار گذاشتن شگرد‌های سنتی و روی آوردن به سبک‌های جدیدتر، تبدیل به یک فیلم انقلابی در زمان خودش تبدیل شد. "هیروشیما عشق من"، فیلم دیگری است که یک سال پیش از فیلم قبلی منتشر شده و به جنایت بزرگ آمریکا در جنگ جهانی دوم می‌پردازد. با وجود محدودیت‌هایی که علیه این فیلم در زمان ساخت آن وجود داشت، اما آلن رنه یک شاهکار را تحویل مخاطبان داد و آمریکا را در این اثر خود، محکوم کرد.

فیلم "جیب‌بر"، فیلم مهم و تاثیرگذار دیگری از کشور فرانسه است. این عنوان را می‌توان به عنوان منبع الهام کارگردان‌های بزرگی دید و بیراه نیست اگر آن را به عنوان یک اثر پروانه‌ای مهم در دنیای سینما قلمداد کنیم. گفته می‌شود که فیلمنامه فیلم "راننده تاکسی" مارتین اسکورسیزی تحت تاثیر فیلم جیب‌بر نوشته شده است. فیلم‌های دیگری از جمله "مصائب ژان‌دارک"، "چشمان بدون چهر"ه، "آملی" و حتی "سامورایی"، از بهترین‌های سینمای فرانسه هستند.

جشنواره‌های سینمای فرانسه

اگر در میان برترین و مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای جهان، جشنواره کن اولین مورد نباشد، به‌طور قطع دومین جشنواره مهم جهان است. این جشنواره سالانه در کشور فرانسه برگزار می‌شود و جزو مهم‌ترین جشنواره‌های این کشور در همه زمینه‌ها محسوب می‌شود. جدا از جشنواره فیلم کن، جشنواره سینمای پاریس یکی دیگر از فستیوال‌های مهم این کشور است که از سال 2003 در فرانسه به شکل هرساله، برگزار می‌شود.

نکات جالب در مورد سینمای فرانسه

بر طبق آماری که در سال 2023 منتشر شده است، سینمای فرانسه در این سال بالغ بر 298 فیلم سینمایی را تولید و عرضه کرده است. گفته می‌شود که این عدد از آمار سال 2021 حدود 42 فیلم کمتر بوده که دلایل مربوط به خودش را دارد. در میان پرفروش‌ترین فیلم‌های این کشور، فیلم‌های "به استیکز خوش آمدید" و "دست‌نیافتنی‌ها" به ترتیب با 20/489 و 19/490 میلیون بلیط سینما، در جایگاه اول و دوم پرفروش‌ترین فیلم‌های این کشور قرار دارند.

سخن پایانی

ماجراجویی ما در این قسمت از مقالات معرفی سینمای کشورها به پایان رسید و به یک ذهنیت کلی و جامع در خصوص سینمای کشور فرانسه رسیدیم و آثار مختلف آن را همراه با کارگردان‌ها و بازیگران این کشور، معرفی کردیم. در نهایت می‌توانیم بگوییم که کشور فرانسه با وجود پستی و بلندی‌هایی که در طی این 100 سال طی کرده است، باز هم به عنوان یکی از بهترین کشور‌های سازنده آثار سینمایی محسوب می‌شود. نظر شما چیست؟ آیا فرانسه توانسته تا موقعیت خودش را در جهان سینمایی به خوبی حفظ کند و در میان بهترین کشورها قرار گیرد؟