برترین فستیوال‌ها و جوایز فیلم و سریال در جهان

سالیانه جشنواره‌های بسیاری در سراسر دنیا با محوریت فیلم و سریال برگزار می‌شود. هر کشور و منطقه‌ای ابعاد مختلفی را برای انتخاب برترین آثار یک سال در نظر می‌گیرند و شرکت کنندگان مختلفی هم در این جشنواره‌ها حضور پیدا می‌کنند. سینما و تلویزیون یکی از مهمترین بخش‌های فرهنگی-اجتماعی در دنیای امروزی است که افراد مختلفی با نگاه ویژه و هر ساله منتظر آثار جدید هستند. یکی از راه‌های معرفی و شناخت آثار برتر هم از طریق جشنواره‌های معتبر سینمایی و تلویزیونی است.

با وجود هزینه‌های بسیاری که در این زمینه صورت می‌گیرد، بعضی جشنواره‌ها جایگاه ویژه‌ای در میان مخاطبین دارند. در ادامه به معرفی معتبرترین جایزه سینمایی جهان و بهترین جشنواره‌های فیلم و سریال می‌پردازیم.

1- جشنواره فیلم کن (Cannes Film Festival)

• محل برگزاری: کن، فرانسه
• زمان برگزاری: ماه مه (May)
• مهم‌ترین جایزه: نخل طلایی (Palme d'Or)

قطعاً یکی از شناخته شده‌ترین جشنواره‌های فیلم دنیا فستیوال فیلم کن است. کن یکی از جشنواره‌های معتبر سینمایی است که از سال 1946 پایه گذاری شد و از آن زمان تا به امروز در شهر کن کشور فرانسه، میزبان سازندگان و عوامل برتر دنیای فیلم است. این جشنواره تمرکز خود را روی دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی آثار سراسر دنیا گذاشته که حضور و موفقیت در آن برای اهالی سینما از هر کشوری یک افتخار بزرگ است.

نخل طلایی جشنواره کن از معتبرترین جایزه‌های سینمایی جهان به حساب می‌آید و در کنار جوایز آکادمی اسکار و شیر طلایی ونیز، آرزوی بسیاری از کارگردانان و بازیگران است. یکی از بیادماندنی‌ترین لحظات این جشنواره را می‌توان موفقیت فیلم «داستان خمیری» اثر کوئنتین تارانتینو در سال 1994 دانست. این اثر با دریافت نخل طلایی هم باعث شناخته شدن تارانتینو شد و هم تاثیر عمیقی در مستحکم‌تر کردن جایگاه جشنواره کن به‌عنوان یک مسیر ویژه برای عرضه فیلم‌های جهانی داشت.

بعد از نخل طلایی که مهمترین جایزه این جشنواره است، جوایز مهم دیگری مانند گرند پیرکس و بهترین کارگردانی هم به شرکت‌کنندگان برتر اهدا می‌گردد. آخرین جایزه این جشنواره که در سال 2023 برگزار شد به فیلم آناتومی یک سقوط اثر ژوستین تریه تعلق گرفت.

2- جشنواره فیلم ونیز (Venice Film Festival)

• محل برگزاری: ونیز، ایتالیا
• زمان برگزاری: سپتامبر
• مهم‌ترین جایزه: شیر طلایی (Golden Lion)

در بین بهترین جشنواره‌های فیلم و سریال دنیا، باسابقه‌ترین و قدیمی‌ترین جشنواره، جشنواره فیلم ونیز است. این جشنواره که هر ساله در جزیره لیدوی ونیز برگزار می‌شود، در کنار جشنواره‌های کن و برلین، به‌عنوان سه جشنواره بزرگ دنیا شناخته می‌شوند. جشنواره ونیز توسط یک موسسه فرهنگی ایتالیایی برای سازماندهی و تقویت همکاری بین المللی در هنر و از سال 1932 ایجاد شده است. برگزاری این جشنواره برای دهه‌های متمادی آثار جذاب و به‌یادماندنی را در عرصه سینمای ایتالیا و سینمای دنیا معرفی کرده است.

معمولاً در جشنواره‌های معتبر سینمایی از آثار اجتماعی با تاثیر فراگیر به عنوان اثر برتر تجلیل می‌شود اما در سال 2019 و طی یک اتفاق نادر، فیلم جوکر اثر تاد فیلیپس موفق به کسب جایزه شیر طلایی از این جشنواره شد. این اتفاق یک موفقیت بزرگ برای یک فیلم اقتباس شده از کتاب‌های مصور بود و جنجال‌های زیادی را هم در سراسر دنیا به‌دنبال داشت.

همچنین در سال 2020 فیلم Nomadland ساخته کلوئی ژائو برنده شیر طلایی این جشنواره شد و همین جایزه سیر موفقیت در جشنواره آکادمی اسکار و دریافت جایزه بهترین فیلم این جشنواره را برای کارگردان آن به‌دنبال داشت. جشنواره فیلم ونیز علاوه در بخش جوایز در بخش فرش قرمز هم به‌عنوان یکی از مهمترین جشنواره‌ها شناخته می‌شود که سالیانه فیلم‌سازان و ستارگان مختلفی را به‌خود جذب می‌کند.

3- جشنواره فیلم برلین(Berlin International Film Festival)

• محل برگزاری: برلین، آلمان
• زمان برگزاری: فوریه
• مهم‌ترین جایزه: خرس طلایی (Golden Bear)

جشنواره فیلم برلین هم یکی از فستیوال‌های سینمایی معروف در جهان است که از سال 1951 در برلین آلمان پایه‌گذاری شد. این جشنواره با نظر به آثار مختلفی از گرداگرد جهان، سالیانه فیلم‌سازان و هنرمندان مختلف زیادی را از کشورهای دور و نزدیک به‌خود جذب می‌کند. این جشنواره معمولاً هر ساله در ماه فوریه برگزار می‌شود و میزبان بازدیدکنندگان زیادی است که برای تماشای فیلم در بخش‌ها و ژانرهای مختلف به این کشور می‌آیند.

جایزه مهم و برتر این جشنواره جایزه خرس طلایی است که در کنار نخل طلایی، معتبرترین جایزه سینمایی جهان به شمار می‌رود و به بهترین فیلم اهدا می‌شود. همچنین جوایز خرس نقره‌ای به بهترین کارگردانی و بهترین بازیگران زن و مرد فیلم‌های برتر این جشنواره تعلق میگیرد. تمرکز جشنواره فیلم برلین بر فیلم‌هایی با موضوع مشکلات اجتماعی و فرهنگی مانند حقوق افراد و مهاجرت است. این جشنواره همچنین به‌عنوان یکی از مهمترین مارکت‌ها برای محاسبه فروش فیلم‌های اروپا شناخته می‌شود. آخرین جایزه این جشنواره یعنی خرس طلایی 2024 به مستند داهومی (Dahomey) اثر ماتی دیوپ رسید.

4- جوایز آکادمی اسکار (Academy Awards Oscars)

• محل برگزاری: لس‌آنجلس، آمریکا
• زمان برگزاری: اواخر فوریه یا اوایل مارس
• مهم‌ترین جایزه: جایزه بهترین فیلم (Best Picture)

یکی از فستیوال‌های سینمایی معروف دنیا که تقریباً همه با آن آشنایی داریم، جوایز آکادمی اسکار است. این جشنواره که در سال 1929 بنیان‌گذاری شد، از مهمترین و معتبرترین جشنواره‌های فیلم و سریال دنیا محسوب می‌شود. این جشنواره که توسط آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک (AMPAS) برای شناسایی دستاوردهای برجسته در صنعت فیلم ایجاد شده، لحظات ماندگار و صحنه‌های زیبایی را در تاریخ سینما رقم زده است.

اسکار لحظات دراماتیک و حساس زیادی را تجربه کرد که یکی از به‌یادماندنی‌ترین آنها در سال 2017 رقم خورد. در این جشنواره و در آن سال فیلم لالالند به اشتباه به‌عنوان برنده در بخش بهترین تصویر معرفی شد در حالی که برنده اصلی فیلم مونلایت بود. این اشتباه بخاطر جابجایی پاکت جوایز اتفاق افتاد و تا مدتها نقل محافل مختلف شد.

جشنواره آکادمی اسکار در 23 بخش برگزار می‌شود که فیلم "همه چیز و همه جا یکباره" توانست امسال موفق به کسب جوایز بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول زن شود. بازیگر بهترین نقش اول مرد هم به برندان فریزر برای فیلم وال (The Whale) رسید. یکی از افتخارات تاریخ سینمای ایران در این جشنواره هم به سال 1389 برمی‌گردد جایی که فیلم جدایی نادر از سیمین ساخته اصغر فرهادی موفق به کسب جایزه بهترین فیلم خارجی زبان از اسکار شد.

5- جایزه امی (Primetime Emmy Awards)

• محل برگزاری: لس‌آنجلس، آمریکا
• زمان برگزاری: سپتامبر
• مهم‌ترین جایزه: بهترین سریال درام (Outstanding Drama Series)

امی یکی دیگر از جشنواره‌های قدیمی فیلم است که اولین بار در سال 1949 برای جشن گرفتن و اهدای جایزه به برنامه‌های تلویزیونی آمریکا برگزار شد. این جشنواره در طی سالیان مختلف تبدیل به یکی از بهترین جشنواره‌های فیلم و سریال بین المللی شد.

این جشنواره که با تمرکز بر اهدای جایزه به سریال‌ها مخصوصاً نمایش‌ خانگی و شبکه‌های استریم آنلاین برگزار می‌شود، بخش‌های مختلفی همچون بهترین سریال کمدی سال، بهترین سریال درام سال و بهترین سریال‌های محدود دارد. این جشنواره که به دو بخش ساعات پربیننده و ساعت روز تقسیم می‌شود، سریال‌هایی که در ساعات مختلف پخش می‌شوند را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.

یکی از به‌یادماندنی‌ترین لحظات این جشنواره را می‌توان سال 2020 معرفی کرد، زمانی که سریال کمدی شتز کریک (Schitt's Creek) موفق شد هفت جایزه برتر بخش کمدی را از آن خود کند؛ موفقیتی که تا پیش از آن در جشنواره امی نظیر نداشت. در سال گذشته هم در بخش درامای سال سریال موفقیت (Succession)، در بخش کمدی سریال Ted Lasso و در بخش سریال‌های محدود سال، نیلوفر سفید (The White Lotus)، برترین آثار 2023 شناخته شدند.

6- جوایز گلدن گلوب (Golden Globe Awards)

• محل برگزاری: لس‌آنجلس، آمریکا
• زمان برگزاری: ژانویه
• مهم‌ترین جایزه: بهترین فیلم – درام (Best Motion Picture – Drama)

جوایز گلدن گلوب از دیگر جشنواره‌های معتبر سینمایی دنیا است که در سال 1944 توسط انجمن مطبوعات خارجی هالیوود (HFPA) برای معرفی آثار برتر سینما و تلویزیون پایه گذاری شد. این جشنواره هم در بخش سریال و هم فیلم برگزار می‌شود که هر کدام از این دو بخش خود به بخش‌های درام و موزیکال/کمدی تقسیم می‌شود. این تقسیم بندی به آثار مختلف سینمایی و سریالی شرایط رقابت منصفانه‌تری را نسبت به سایر جشنواره‌ها می‌دهد.

در بخش اهدای جوایز، ریکی جرویس با اجراهای رک و صادقانه خود توانست برای سالهای زیادی به‌عنوان میزبان در گلدن گلوب شرکت داشته باشد. او با مسخره کردن و دست انداختن افراد موفق و نخبگان هالیوود جایگاه خاصی را در میزبانی این جشنواره به خود اختصاص داده بود. از دیگر حواشی این مراسم می‌توان به سخنرانی مریل استریپ در سال 2017 اشاره کرد که در آن بدون نام بردن مستقیم از رییس جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، او را مورد انتقاد و سرزنش‌های شدید قرار داد.

در آخرین دوره این جشنواره که در سال 2023 برگزار شد، در بخش بهترین تصویر در ژانر درام فیلم خانواده فیبلمن (The Fabelmans)، در ژانر کمدی فیلم بنشی‌های اینشرین (The Banshees of Inisherin) در بخش سریال و ژانر درام سریال خانه اژدها (House of Dragon) و در بخش کمدی سریال ابوت ابتدایی (Abbott Elementary) موفق به کسب جایزه شدند.

7- جشنواره فیلم کوتاه کلرمون فران (Clermont-Ferrand International Short Film Festival)

• محل برگزاری: کلرمون-فران، فرانسه
• زمان برگزاری: فوریه
• مهم‌ترین جایزه: جایزه بزرگ (Grand Prix)

در بخش جشنواره‌های فیلم کوتاه بین المللی هم جشنواره فیلم کوتاه کلرمون فران از جشنوراه‌های مطرحی است که سالیانه با هدف پذیرش و مقایسه آثار مختلف کوتاه برگزار می‌شود. این جشنواره که بزرگترین جشنواره فیلم کوتاه بین المللی نیز هست، هر ساله در کلرمون-فران فرانسه برگزار شده و تبدیل به یک پلتفرم کلیدی برای فیلمسازان کوتاه برای نمایش آثار در سطح جهانی شده است.

جشنواره فیلم کوتاه کلرمون فران در سال 1979 به‌عنوان یک ابتکار کوچک و محلی برای فیلم‌های کوتاه تاسیس شد. این جشنواره با گذشت سالها به عنوان یک رویداد بین‌المللی بسیار مورد توجه قرار گرفت و فیلمسازان و مخاطبان بسیاری را از سراسر دنیا جذب کرد. بخش رقابتی کلرمون فران از سال 1982 آغاز شد و از میانه دهه هشتاد به‌عنوان یک موقعیت برای رقابت آثار کوتاه جایگاه خاصی پیدا کرد.

بخش‌های معتبر و اصلی این جشنواره در چهار کتگوری جایزه بزرگ بین الملل، جایزه مسابقه ملی، بخش جایزه تماشاگران و جوایز ویژه هیات داوران هستند. سالانه صدها اثر در بخش‌های انیمیشن، داستانی، مستند و تجربی نمایش داده می‌شوند و نزدیک به صد و شصت هزار بازدید کننده هم برای تماشای این آثار به فرانسه می‌روند.

8- جوایز بفتا (BAFTA Awards)

• محل برگزاری: لندن، انگلستان
• زمان برگزاری: فوریه
• مهم‌ترین جایزه: بهترین فیلم (Best Film)

بفتا در سال 1947 تأسیس شد و هدف آن حمایت از هنرهای تصویری، به‌ویژه در حوزه‌های سینما و تلویزیون بود. این جوایز هر ساله به دستاوردهای هنری و فنی در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی اهدا می‌شود. با گذشت زمان، بفتا به یکی از معتبرترین رویدادهای سینمایی در سطح جهانی تبدیل شد و هنرمندان، کارگردانان، نویسندگان، و عوامل فنی سینما و تلویزیون بریتانیا و بین‌المللی را مورد تقدیر قرار می‌دهد.

جوایز بفتا (BAFTA Awards)، که توسط آکادمی هنرهای فیلم و تلویزیون بریتانیا (British Academy of Film and Television Arts) اهدا می‌شود، از معتبرترین و مهم‌ترین جوایز سینمایی و تلویزیونی جهان به شمار می‌رود. این جوایز، مشابه جوایز اسکار در آمریکا، برترین آثار سینمایی و تلویزیونی را در دسته‌های مختلف معرفی و تقدیر می‌کند.

9- جشنواره فیلم کوتاه پالم اسپرینگز (Palm Springs International ShortFest)

• محل برگزاری: کلرمون-فران، فرانسه
• زمان برگزاری: اوایل فوریه
• مهم‌ترین جایزه: جایزه بزرگ (Grand Prix)

از دیگر جشنواره‌های فیلم کوتاه بین المللی هم می‌توان به پالم اسپرینگز که در کالیفرنیای آمریکا برگزار می‌شود اشاره کرد. اعتبار این جشنواره به قدری بالاست که احتمال برنده شدن جایزه اسکار از بین برترین آثار این جشنواره در برخی کتگوری‌ها وجود دارد.

این جشنواره در سال 1995 پایه گذاری شد و از آن سال به بعد در اندازه و اعتبار رشد چشمگیری را تجربه کرد. این جشنواره فیلم کوتاه که در ابتدا به‌عنوان رویدادی در کنار جشنواره بین المللی فیلم پالم اسپرینگز شناخته می‌شد، پس از مدتی توانست به عنوان یک رویداد مستقل، هویت متمایزی پیدا کند و به آثار کوتاه اختصاص یابد.

این جشنواره دارای چندین بخش رقابتی مانند جایزه بهترین اثر جشنواره، بهترین انیمیشن، بهترین مستند کوتاه و بهترین لایو اکشن است. همچنین انجمن‌هایی هم در این فستیوال برگزار می‌شود که به فیلم‌سازان این فرصت را می‌دهد تا در کارگاه‌ها، پنل‌های صنعتی و رویدادهای شبکه شرکت کنند و سطح دانش و مهارت خود را ارتقا دهند. فستیوال‌های سینمایی معروف، آثاری را از سراسر دنیا به مخاطبین پیگیر معرفی می‌کنند که اگر تاثیر این جشنواره‌ها نبود، شاید سالهای زیادی طول می‌کشید تا افراد از وجود چنین آثاری باخبر شوند. همین موضوع باعث رشد و پیشرفت هرچه بیشتر صنعت فیلم‌سازی در دنیا خواهد شد.

سخن آخر

بهترین جشنواره‌های فیلم و سریال نه تنها برای اهالی سینما و تلویزیون بلکه برای مخاطبان هم فرصت مغتنمی است تا بتوانند جدیدترین آثار روز دنیا را شناسایی کنند، در یک فضای حرفه‌ای آنها را تحلیل کنند و نقطه نظر روز سینمای دنیا را دنبال کنند. با اینکه سلیقه افراد در انتخاب فیلم و سریال و لذت بردن از آنها نقش اساسی را دارد، اما گاهی همین جشنواره‌ها شما را با فرهنگ، معضلات و نخبگان جدید دنیای سینما آشنا می‌کند که از طریق آنها می‌توانید به دنیاهای جدیدی پا بگذارید.