خلاصه فیلم زندان زنان، اتفاقات زندان بانوان در حوالی سال 1362 است. در همین سال، بانوان زندانی دست به شورش میزنند و امنیت و نظم این زندان را بهطور کامل بههم میریزند. رئیس جدید این زندان که طاهره یوسفی نام دارد، بهدنبال راهی برای مقابله با این بینظمی است و تمام تلاشش را برای برگرداندن نظم به زندان میکند؛ به همین علت او قوانین بسیار سختگیرانهای را برای فضای داخلی زندان وضع میکند و حال تمامی زندانیان مجبور به تبعیت از این قوانین هستند.
در عین حال همیشه افرادی هستند که با قوانین جدید مخالفت میکنند و میترا یکی از همین افراد است. او که در میان زندانیان از احترام و توجه بالایی برخوردار است و همه تا حدودی از حرفهای او تبعیت میکنند در مقابل طاهره قرار میگیرد و همین مسئله منجر به مشکلات بین این دو فرد میشود. طاهره به هر شیوهای تصمیم دارد تا میترا را در مقابل خود تسلیم کند و میترا که زن سابقهداری محسوب میشود، اصلا و ابدا در مقابل او کوتاهی نمیکند.
معرفی فیلم زندان زنان
هنرپیشه های فیلم زندان زنان، همگی از بازیگران زن مطرح سینمای کشور هستند که در حال حاضر، از جمله پیشکسوتان سینما نیز محسوب میشوند. بازیگرانی از جمله رویا نونهالی، پگاه آهنگرانی، رویا تیموریان، مریم بوبانی و گلاب آدینه از ستونهای اصلی ایفای نقش در فیلم سینمایی ایرانی زندان زنان محسوب میشوند که بازی خوب آنها در کنار کارگردانی شایسته منیژه حکمت، فیلمی واقعگرایانه را از وضعیت داخلی زندان بانوان و وجهه تاریک درون این محیطها به نمایش میگذارد. زندان زنان در طیف فیلمهای ایرانی درام قرار میگیرد و زمان 100 دقیقهای آن، 18 سال از این زندان را بهتصویر میکشد.
کارگردانی و تهیهکنندگی این فیلم همانطور که ذکر شد، بر عهده منیژه حکمت بوده است؛ این در حالی است که فیلمنامه این عنوان به دست او نوشته نشده است و فرید مصطفوی، نویسنده تعدادی از فیلمهای مطرح داخلی از جمله "کفشهایم کو؟" و "عصر جمعه"، فیلمنامه زندان زنان را به تحریر درآورده است. پیش از عرضه فیلم ایرانی زندان زنان، منیژه حکمت در موقعیتهایی از قبیل دستیار کارگردان، بازیگر و سایر حوزههای هنری مربوط به ساخت فیلم را برعهده داشته است و زندان زنان اولین و برترین اثری است که میتوان از او یاد کرد.
زندان زنان با فیلمبرداری داریوش عیاری در سال 1379 به نمایش درآمد و استقبالی فراتر از انتظار را از خود نشان داد. این فیلم در بخشهای مختلفی از فیلمنامه گرفته تا بازیگر اول زن و صد البته بهترین فیلم در جشنوارههای داخلی و خارجی، توانست جوایز بسیار زیادی را به نام خودش ثبت کند و جایگاه هنری کارگردان خود را هم چندین پله بالاتر بیاورد. از جمله جشنوارههای فیلم زندان زنان در وسعت بینالملل میتوان به جشنوارههایی از قبیل جشنواره بینالمللی هاوایی، گیخون، براتیسلاوا، رتردام و جشنواره فیلم سه قاره فریبورگ اشاره کرد که زندان زنان در تمامی آنها توانست تا پرچم کشورمان را در حوزه فیلمسازی بالا و جوایزی را از آن خود کند.
نقد فیلم زندان زنان
آثار بسیار زیادی در دنیا وجود دارد که حول محور افراد زندانی و زندانیان باشد. تعداد این آثار که حوزههای فیلم، کتاب و بازیها را شامل میشود، اگرچه بسیار هستند اما مسئله زندان زنان، آن هم از نوع ایرانیاش از آن دسته ایدههایی است که حتی افرادی که جذابیتی در آثار ایرانی نمیبینند نیز ممکن است نیمنگاهی به آن داشته باشند و زندان زنان اگرچه ایراداتی را در فیلمنامه و کارگردانی با خود حمل میکند، ولی نمیتوان از انتقال حس واقعیت و پیامهایی که این اثر به مخاطب منتقل میکند را در نظر نگرفت. زنان زندان بدون شک یکی از بهترین آثار حول محور زنان است که وجههای تاریک و غیرکلیشهای را از آنان به تصویر میکشد.
احمد زاهدی لنگرودی در مجله کلک مهر که در سال 1381 منتشر شد نقد پروپیمان از این فیلم را منتشر کرد و به بخشهای مختلف این پرداخت و این فیلم را بدین شکل توضیح میدهد: " زندان زنان فیلمی با موضوعی بکر و جسورانه است(حداقل در ایران) چرا که برای نخستین بار است که در زندان زنان به روی مردم باز میشود و دوربین وارد بندی از سلول زندان زنان میشود و با نگاهی تلخ و موشکافانه به بررسی زندگی زنان زندانی میپردازد"
همچنین علیرضا مجیدی وبسایت یکپزشک در نقدی از این فیلم به جوانبی از آن میپردازد که حول محور زنان و دیدگاههای جامعه در مورد آنان است: "هیچ مخاطبی با دیدن فیلم زندان زنان متوجه نمیشود که فیلمساز این فیلم زن است. چطور ممکن است زنان در زندان فقط به فرزندآوری و پخت و پز بیندیشند؟ لااقل زنان زندانی مسایل پیچیدهتری دارند که در این مکان سخت و خشن هم رخ مینماید. امروزه زنان خانهدار هم مسایل پیچیده خود را دارند، چه رسد به زنانی که به دلیل ارتکاب جرم به زندان افتادهاند. این زنان نمیتوانند مثل زنان خارج از زندان که در خانههای امن خود زندگی میکنند، عمل کنند ولی در این فیلم اینگونه است."
علاوه بر این مارتین تلر در وبسایت خود بعد از تماشای زندان زنان، بازی رویا تیموریان و نونهالی را تحسین کرده و درباره فیلم گفته است که "گریم دو بازیگر اصلی در تغییرات چندسالهشان در زندان یک گریم عالی و در حد و اندازههای فیلمهای هالیوودی است. بازی منعطف پگاه آهنگرانی در سه نقش مختلف و متفاوت قابل تحسین است. در نهایت هم فیلم یک اثر دیدنی با شاتهای تاثیرگذار و خوب است که برای علاقمندان به فیلمهای اجتماعی، تجربهای جالب خواهد بود."