در تاریخ جوایز اسکار، ژانر کمدی هرچند معمولاً در سایهی آثار درام و پرتعلیق قرار داشته، اما در مقاطع مختلف توانسته با فیلمهایی خلاقانه و چندلایه، توجه آکادمی و مخاطبان را همزمان جلب کند. کمدیهایی که موفق به کسب یا نامزدی اسکار شدهاند، اغلب فقط به دنبال خنده نیستند؛ بلکه از شوخطبعی بهعنوان ابزاری برای بیان نقد اجتماعی، فلسفی یا انسانی بهره میگیرند. در سالهای اخیر، مجموعهای از فیلمهای کمدی برگزیده در مراسم اسکار نشان دادهاند که طنز میتواند یکی از جدیترین زبانهای سینما باشد.
یکی از تازهترین و تحسینشدهترین آثار این فهرست، «Poor Things (موجودات بیچاره) – ۲۰۲۳» به کارگردانی یورگوس لانتیموس است. فیلم با ترکیبی از طنز سیاه، فانتزی و فلسفه، داستان زنی را روایت میکند که پس از احیای دوباره، در سفری ذهنی و جسمی به کشف هویت و آزادی میرسد. «موجودات بیچاره» در نودوششمین دورهی جوایز اسکار، موفق به کسب چند جایزه از جمله بهترین بازیگر زن برای اما استون شد. طنز گزنده و جسورانهی فیلم دربارهی جنسیت، علم و جامعه، آن را به اثری شاخص در مرز میان کمدی و سورئالیسم بدل کرده است.
در سالهای اخیر، «Don’t Look Up (به بالا نگاه نکن) – ۲۰۲۱» ساختهی آدام مککی نیز توجه زیادی در اسکار و میان منتقدان برانگیخت. این فیلم با بهرهگیری از طنز سیاسی و موقعیتهای پوچ، دربارهی دو ستارهشناس است که سعی دارند خطر برخورد شهابسنگ با زمین را به گوش دولت و مردم برسانند، اما درگیر رسانه، سیاست و بیتفاوتی عمومی میشوند. «به بالا نگاه نکن» با بازی لئوناردو دیکاپریو و جنیفر لارنس، یکی از نمونههای موفق کمدی انتقادی عصر مدرن است که با نگاهی تند و هوشمندانه به بحرانهای واقعی میپردازد.
فیلم «Another Round (یک دور دیگر) – ۲۰۲۰» ساختهی توماس وینتربرگ از دانمارک، نمونهای از کمدی تلخ اروپایی است که توانست جایزهی اسکار بهترین فیلم بینالمللی را از آن خود کند. فیلم با نگاهی فلسفی به میانسالی و بحرانهای درونی انسان، داستان چهار معلم را روایت میکند که تصمیم میگیرند برای تغییر روحیهی خود، همیشه مقداری الکل در خونشان حفظ کنند. نتیجه، ترکیبی از خنده، اندوه و تأمل است که با بازی درخشان مدس میکلسن، به یکی از تأثیرگذارترین آثار چند سال اخیر بدل شده است.
در میان آثار الهامبخشتر، «A Man Called Ove (مردی به نام اوه) – ۲۰۱۵» از سینمای سوئد، با ترکیب کمدی انسانی و درامی احساسی، توانست نامزد دو جایزهی اسکار از جمله بهترین فیلم خارجی شود. فیلم دربارهی مردی گوشهگیر و سختگیر است که با ورود همسایگان جدید، زندگیاش دگرگون میشود. طنز در «مردی به نام اوه» برخاسته از تضاد میان تلخی و مهربانی است و با لحظات عمیق انسانی، به اثری جهانی دربارهی تغییر و امید تبدیل میشود.
در کنار این آثار، فیلم آمریکایی «Silver Linings Playbook (دفترچه امیدبخش) – ۲۰۱۲» ساختهی دیوید او. راسل نیز از موفقترین کمدیهای عاشقانه و درامهای الهامبخش دههی اخیر است. فیلم با بازی بردلی کوپر و جنیفر لارنس، داستان مردی را روایت میکند که پس از دورهای درمان روانی، سعی دارد زندگیاش را بازسازی کند و در این مسیر، رابطهای غیرمنتظره با زنی متفاوت آغاز میکند. «دفترچه امیدبخش» توانست در چند رشته از جمله بهترین بازیگر زن در اسکار موفق شود و به یکی از نمادهای کمدی احساسی سینمای معاصر بدل گردد.
از طنز فلسفی و فانتزی «موجودات بیچاره» تا کمدی انتقادی «به بالا نگاه نکن» و رمانس لطیف «دفترچه امیدبخش»، این آثار نشان میدهند که کمدی در سینمای مدرن فقط برای خنداندن نیست، بلکه بستری است برای طرح عمیقترین دغدغههای انسانی. فیلمهای برگزیدهی اسکار در این ژانر، مرز میان خنده و تفکر را از میان برداشتهاند و ثابت کردهاند که شوخطبعی، یکی از جدیترین زبانهای بیان در سینمای امروز است.