بیوگرافی جت لی
لی لیانجی با نام هنری جت لی (Jet Li) ، بازیگر و قهرمان هنرهای رزمی چینی-سنگاپوری، در ۲۶ آوریل ۱۹۶۳ در پکن، چین متولد شد. او یکی از تأثیرگذارترین ستارگان سینمای رزمی در چهار دهه اخیر است و با آثاری چون قهرمان (Hero – 2002)، رومئو باید بمیرد (Romeo Must Die – 2000)، بیباک (Fearless – 2006)، بیهمتا (The One – 2001) و مجموعه بیمصرفها (The Expendables – 2010 تا ۲۰۱۴) به شهرت دست یافت. جت لی با ترکیب تکنیک، فلسفه شرقی و کاریزمای ذاتی، نهتنها در چین بلکه در هالیوود نیز به نمادی از سینمای رزمی بدل شد.
زندگینامه کامل جت لی
لی لیانجی با نام هنری جت لی (Jet Li)، بازیگر و قهرمان هنرهای رزمی چینی-سنگاپوری، در ۲۶ آوریل ۱۹۶۳ در پکن، چین متولد شد. او یکی از تأثیرگذارترین ستارگان سینمای رزمی در چهار دهه اخیر است و با آثاری چون قهرمان (Hero – 2002)، رومئو باید بمیرد (Romeo Must Die – 2000)، بیباک (Fearless – 2006)، بیهمتا (The One – 2001) و مجموعه بیمصرفها (The Expendables – 2010 تا ۲۰۱۴) به شهرت دست یافت. جت لی با ترکیب تکنیک، فلسفه شرقی و کاریزمای ذاتی، نهتنها در چین بلکه در هالیوود نیز به نمادی از سینمای رزمی بدل شد.
کودکی و زندگی اولیه
جت لی در دوران کودکی، پس از فوت پدر، با شرایط مالی دشواری بزرگ شد. در سن ۸ سالگی، استعداد خارقالعادهاش در هنرهای رزمی (ووشو) کشف شد. تحت آموزش مربیان برجسته، او خیلی زود به تیم ملی ووشوی چین پیوست و در سنین نوجوانی چندین عنوان قهرمانی ملی کسب کرد. لی پس از بازنشستگی از ورزش حرفهای در اوایل دهه ۱۹۸۰، وارد سینما شد؛ جایی که قابلیتهای فیزیکی، چابکی و شخصیت فروتنش بهسرعت او را به ستارهای نوظهور تبدیل کرد.
آغاز فعالیت سینمایی
نخستین فیلم مهم جت لی، معبد شائولین (Shaolin Temple – 1982) بود که در کنار مهارتهای رزمی، او را به چهرهای محبوب در چین تبدیل کرد. این فیلم با بهرهگیری از میراث فرهنگی بودیسم و فلسفه شرقی، موفقیتی عظیم در سینمای چین رقم زد و آغازگر مسیر بازیگری لی شد. او در ادامه با مجموعه فیلمهای روزی روزگاری در چین (Once Upon a Time in China – 1991 تا 1997) در نقش استاد افسانهای وونگ فی-هونگ، شهرت خود را در کل آسیا تثبیت کرد.
ورود به سینمای بینالمللی
در اواخر دهه ۹۰، جت لی وارد هالیوود شد. نخستین نقش مهمش در فیلم سلاح مرگبار ۴ (Lethal Weapon 4 – 1998) در نقش ضدقهرمان چینی بود که نگاه مخاطبان غربی را بهخود جلب کرد. اما فیلم رومئو باید بمیرد (Romeo Must Die – 2000)، ترکیبی از اکشن رزمی و داستان عاشقانه مدرن، بود که لی را بهعنوان نقش اول در سینمای آمریکا معرفی کرد.
او در ادامه در فیلمهایی نظیر بی همتا (The One – 2001)، بوسه اژدها (Kiss of the Dragon – 2001)، و بیباک (Fearless – 2006) نقشهایی ایفا کرد که میان مفاهیم اکشن، انتقام و فلسفه شخصی حرکت میکردند. بیباک بهویژه مورد توجه منتقدان قرار گرفت، چرا که لی در آن زندگی واقعی استاد هو یوانجیا را به تصویر کشید و از آن بهعنوان خداحافظیاش از سینمای سنتی رزمی یاد کرد.
همکاریهای جهانی و آثار برجسته
جت لی در سال ۲۰۰۲ در فیلم حماسی قهرمان (Hero) به کارگردانی ژانگ ییمو ظاهر شد؛ فیلمی بصری و شاعرانه درباره مفاهیم فداکاری و وحدت که نماینده سینمای چین در اسکار بود و در سطح بینالمللی بسیار موفق شد. همکاری مجدد او با بازیگرانی چون جکی چان در پادشاهی ممنوعه (The Forbidden Kingdom – 2008) نیز یکی از دیدنیترین لحظات سینمای رزمی دهه ۲۰۰۰ بود.
در دهه اخیر، او با ایفای نقش در مجموعه بیمصرفها (The Expendables – 2010، 2012، 2014) در کنار اکشنکارهای مشهور هالیوود چون سیلوستر استالونه، جیسون استاتهام و آرنولد شوارتزنگر، نشان داد که هنوز در میانهٔ میدان رقابت اکشنستارگان جهان حضور مؤثری دارد.
او در سال ۲۰۲۰ در نسخه لایواکشن مولان (Mulan – 2020) محصول دیزنی، در نقش امپراتور چین ظاهر شد که نمایانگر بازگشت او به آثار پرهزینه پس از چند سال کمکاری بود.
فلسفه شخصی و فعالیتهای اجتماعی
جت لی فردی معتقد به فلسفه بودیستی است و از دهه ۲۰۰۰ فعالیتهای بشردوستانهاش را گسترش داد. او در سال ۲۰۰۷ بنیاد One Foundation را برای حمایت از قربانیان بلایای طبیعی و کودکان نیازمند در آسیا راهاندازی کرد. همچنین لی به ترویج هنرهای رزمی سنتی بهعنوان مسیری برای رشد فردی و روحی تأکید دارد.
بیماری و کاهش فعالیتها
در سالهای اخیر، جت لی با بیماری تیروئید و برخی مشکلات جسمی مواجه شد که باعث کاهش قابلتوجهی در فعالیتهای سینماییاش شد. با این حال، او همچنان چهرهای الهامبخش در میان بازیگران آسیایی و طرفداران سینمای رزمی باقی مانده است.
افتخارات و میراث
جت لی در کارنامهاش جوایز متعددی از جشنوارههای آسیایی دارد و بارها بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین بازیگران آسیایی قرن بیستم شناخته شده است. او نهتنها در سینما، بلکه در معرفی و گسترش هنر ووشو به سطح جهانی نقشی بیبدیل ایفا کرده است.
جت لی فراتر از یک ستارهٔ اکشن است؛ او یک هنرمند، یک ورزشکار، و یک سفیر فرهنگی برای هنرهای رزمی چین در جهان بهشمار میرود. میراث او ترکیبی است از فیزیک تماشایی، خرد شرقی، و روحیه صلحطلب. چه در لباس یک قهرمان تاریخی، چه در میان انفجارهای هالیوود، یا در سکوتی بودیستی، نام او همواره با افتخار در تاریخ سینمای جهان ثبت شده است.